27 maja 1944 roku o godzinie 4 rano, żandarmi niemieccy wypędzili z domów całe rodziny i skierowali na Plac Czarnieckiego pod pretekstem sprawdzenia dokumentów. Wkrótce ciężarowe samochody załadowane ludźmi odjeżdżały co kilka godzin z miasta, a cała akcja zakończyła się dopiero wieczorem. W miasteczku pozostali tylko starcy i małe dzieci. Wywieziono ok. 400 osób. Aresztowanych zgromadzono najpierw w więzieniu w Białymstoku. Po dwóch dniach towarowymi pociągami zostali przewiezieni do obozów koncentracyjnych. Kobiety trafiły do Ravensbrück, skąd później większość z nich przeniesiona została do Sachsenhausen-Oranienburg i Bergen-Belsen, gdzie pracowały w fabrykach broni i amunicji. Mężczyzn zawieziono do Gross-Rosen , Sachsenhausen, Dachau, Mauthausen, Buchenwald, Mittelbau-Dora, Flossenbürg, Natzweiler, Bergen-Belsen i ich podobozów.
Nie zabraknie wspomnień i chwil zadumy
Byłem wtedy 12-letnim chłopcem. Rodzice nie wracali do domu, zbliżał się wieczór, więc poszedłem do kościoła na majowe nabożeństwo, dokąd chodziłem codziennie z moją rodziną. W wypełnionym kościele panowała niecodzienna atmosfera. Znajdowali się tam tylko smutni starsi ludzie i dzieci w rożnym wieku… Najbardziej utkwił mi w pamięci moment, gdy wspólnie z księdzem wierni zaczęli śpiewać pieśń „Matko Najświętsza do serca twego”. Śpiew powoli przechodził w płacz, a potem w głośne łkanie, bezradnych, rozżalonych ludzi. Na ich twarzach widoczna była ogromna rozpacz – ze wspomnień Witolda Pisarskiego.
Pierwsi więźniowie wrócili do Tykocina w rocznicę wywózki – 27 maja 1945 roku, a kolejni przybywali w lecie i na jesieni po przebytej rekonwalescencji w obozach przejściowych. Pod koniec 1945 roku ze Szwecji przyjechało 71 kobiet uratowanych przez Szwedzki
Czerwony Krzyż. W obozach zginęło ok. 40% aresztowanych (157 osób), w tym 70% mężczyzn (123 osoby) i 20% kobiet (34 osoby). Ze stu mężczyzn pracujących w kamieniołomach w Gross-Rosen wróciło tylko trzech. Spośród wywiezionych 70 par małżeńskich zginęło 7. Do domów wróciło jedynie 18 małżeństw. Te liczby zadecydowały o rozmiarze tragedii. Dramat, który stał się udziałem niemal wszystkich tykocińskich rodzin, zaważył na późniejszym życiu i rozwoju miasta.
Program uroczystości:
27 maja 2024 roku godz. 10.30 - Cmentarz parafialny Poświęcenie nowego pomnika upamiętniającego byłych więźniów obozów koncentracyjnych oraz zesłanych na Syberię
- godz. 11 - Uroczystości na placu Stefana Czarnieckiego
powitanie gości i okolicznościowe przemówienia - program artystyczny w wykonaniu uczniów z Zespołu Szkół w Tykocinie i zespołu Hetmanki - uroczyste wręczenie rodzinom tykocińskich więźniów osobistych pamiątek odebranych w 1944 roku przez Niemców – pamiątki przekażą przedstawiciele Arolsen Archives w ramach programu StolenMemory / Skradziona pamięć - kuratorskie oprowadzanie po wystawie plenerowej „Kamienne świadectwo”
- godz. 12.30 - Kościół Trójcy Przenajświętszej Msza Święta
- godz. 13.45 - Alumnat Promocja książki Marzeny Pisarskiej-Kalisty „W świecie zamkniętym drutami…”
![emisja bez ograniczeń wiekowych](https://s-nsk.ppstatic.pl/assets/nsk/v1.220.2/images/video_restrictions/0.webp)
Robert EL Gendy Q&A
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?