Wystawa przygotowana przez dr hab. Barbarę Czarnecką z UwB została zaprezentowana w szwedzkim Lund

W środę (24 stycznia) wystawę otworzyli dyrektor Kulturen Gustov Olson oraz dr hab. Barbara Czarnecka, która od kilku dni przygotowywała ją w Lund do ekspozycji. W uroczystości otwarcia wzięła udział m.in. ambasador Polski w Szwecji Joanna Hofman oraz Robert Szaniawski - dyrektor Polskiego Instytutu w Lund, którzy zapewnili polskiej ekspozycji w Szwecji finansowe wsparcie.

Jak mówi dr hab. Barbara Czarnecka, fakt, że wystawa została zorganizowana w Lund, nie jest przypadkiem.

- W moich badaniach, prowadzonych od ponad dekady, punktem kluczowym jest doświadczenie kobiet z obozów koncentracyjnych. W kwietniu i maju 1945 roku tysiące Polek i Polaków, również więźniarek i więźniów innych narodowości, zostało uratowanych przez Szwedów i Duńczyków z niemieckich obozów - bardzo wiele kobiet z Ravensbrück - mówi badaczka z UwB.

Większość uratowanych osób została przewieziona do Danii i Szwecji, tam poddana leczeniu czy rekonwalescencji. I to właśnie w Lund, mieście położonym na południu Szwecji niedaleko od portu w Malmo, w środowisku tamtejszego Uniwersytetu zostały zebrane i zarchiwizowane przez grupę Zygmunta Łakocińskiego - złożoną z byłych więźniarek i więźniów - świadectwa dotyczące przejść obozowych i wojennych ocalonych. Relacje te dzisiaj znajdują się w archiwum Uniwersytetu w Lund.

- Pamięć o ludziach uratowanych z obozów jest w mieście nadal żywa. Temat obozów koncentracyjnych II wojny i Holokaustu budzi w Szwecji autentyczne zainteresowanie. Wystawa poświęcona więźniarkom, która przyjechała tu z Białegostoku, stanowi uzupełnienie wystawy stałej Kulturen poświęconej zdarzeniom z 1945 roku – wyjaśnia dr hab. Barbara Czarnecka.

Kontakt z archiwum Biblioteki Uniwersytetu w Lund Barbara Czarnecka utrzymuje od dłuższego czasu, prowadzone tam kwerendy są – jak mówi – kluczowe dla jej badań kobiecego doświadczenia wojny. Istotny dla nawiązania bezpośrednich relacji był staż naukowy, na jaki badaczka wyjechała dzięki realizowanemu na UwB projektowi z programu „Regionalna inicjatywa doskonałości”. Przez 3 miesiące badała dokumenty dotyczące Polek uwolnionych z obozów koncentracyjnych w miejscu, w którym zostały w 1945 roku utworzone i zgromadzone.

Współpraca Wydziału Filologicznego UwB z instytucjami szwedzkimi jest rozwojowa - obejmuje nie tylko realizację otwartej właśnie wystawy. Bieżącym efektem jest także dwudniowa międzynarodowa konferencja “Women and Girls in Nazi Concentration Camps: Voices from the Post-war Archives” (25-26 stycznia 2024) odbywająca się na Uniwersytecie w Lund. W tym naukowym spotkaniu biorą udział badaczki i badacze z całego świata, m.in. USA, Izraela, Wielkiej Brytanii i oczywiście Szwecji oraz Polski.

Ponadto jeszcze w 2024 roku zostanie opublikowana książka prezentująca prace plastyczne wykonane przez polskie więźniarki obozów koncentracyjnych, w której fotografiom będzie towarzyszyło opracowanie naukowe. Autorki publikacji to prof. Barbara Törnquist-Plewa z Uniwersytetu w Lund oraz dr hab. Barbara Czarnecka z Uniwersytetu w Białystoku.

- Do tej pory nie mieliśmy tego rodzaju albumowego opracowania, które pokazywałoby jak doskonałej artystycznej jakości są te rysunki powstałe w tak dramatycznych okolicznościach oraz jak wielką mają wartość dokumentalną, zarówno w zakresie prezentowania faktów historycznych, jak i w aspekcie odzwierciedlenia tego, czym w warstwie fizycznej i psychoemocjonalnej było doświadczenie obozu dla kobiet – podkreśla dr hab. Barbara Czarnecka.

Tom zostanie wydany w 3 językach: polskim, angielskim i szwedzkim.

Wystawa „Kobiece doświadczenie obozu koncentracyjnego” po raz pierwszy została zaprezentowana w listopadzie 2020 r. w Archiwum Państwowym w Białymstoku, później prezentowana była w Muzeum Niepodległości w Warszawie, następnie znów w Białymstoku. Po jej eksponowaniu w Lund będzie najprawdopodobniej pokazywana w Malmo i Sztokholmie.

Zobacz też: