Dzięki specjalnej folii zmniejszyła się liczba kolizji ptaków ze szklanymi powierzchniami w kampusie Uniwersytetu w Białymstoku

Systematyczny monitoring, prowadzony od sierpnia do grudnia 2023 roku przez studentów i pracowników Wydziału Biologii UwB potwierdza, że specjalna folia, którą została zabezpieczona szklana ściana budynku Wydziału Matematyki, ograniczyła śmiertelność ptaków.

W 2021 i 2022 roku co czwarty ptak, ze wszystkich znalezionych w kampusie, uległ kolizji z przeszkloną elewacją tego budynku. Po jej zabezpieczeniu – tylko co dziesiąty.

- Widzimy, że jest jeszcze dużo do zrobienia, ale fakt, że udało się obniżyć śmiertelność, napawa optymizmem – mówi dr Krzysztof Deoniziak z Wydziału Biologii UwB.

Jak podkreślają eksperci, kolizje ptaków ze szklanymi ścianami, dużymi oknami, czy przeszklonymi drzwiami to problem znany na całym świecie.

- Ptaki błędnie określają to, co jest odbijane w szybie i niestety giną. W Europie nie prowadzi się szeroko zakrojonych badań na ten temat, natomiast w Ameryce Północnej jest to temat intensywniej badany. Szacunki tam są takie, że nawet miliard ptaków rocznie ginie na skutek kolizji z przeszklonymi powierzchniami. Jest to bardzo dużo, szczególnie gdy patrzymy na spadki liczebności ptaków globalnie: jest wiele gatunków skrajnie zagrożonych wyginięciem – przypominał dr Krzysztof Deoniziak.

Podkreślał, że kolizje ptaków ze szklanymi powierzchniami to problem także w otoczonym zielenią kampusie UwB.

- Stał się on „pułapką ekologiczną”, która powoduje śmiertelność ptaków. Żeby określić, jakie czynniki wpływają na tę śmiertelność, które powierzchnie, które ściany kampusu powodują największe straty, w 2019 roku rozpocząłem monitoring, w który zaangażowałem studentów z Koła Naukowego Biologów. Wiedzieliśmy, że zebrane dane posłużą zabezpieczeniu kampusu – wyjaśniał dr Deoniziak.

I tak się stało w lipcu 2023 roku. To wtedy ok. 300 m² ściany budynku w kampusie Uniwersytetu w Białymstoku zostało zabezpieczonych specjalną folią, która jest przezroczysta dla ludzkiego oka. Zawiera jednak specjalny wzór aktywny w świetle ultrafioletowym, które widzą ptaki.

Podkreślała, że przekazana przez organizację BirdShades folia jest materiałem innowacyjnym. Na taką skalę, na tak dużej powierzchni, została zastosowana po raz pierwszy w Europie. A dane, które obecnie są pozyskiwane, wskazują, że folia działa.

Podczas pierwszych pięciu miesięcy monitoringu poinwestycyjnego, czyli od sierpnia do grudnia, biolodzy znaleźli pod zabezpieczoną ścianą 6 martwych osobników – o ponad połowę mniej niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Obserwacje śmiertelności będą prowadzone dalej. Jak przypominają biolodzy, ptaki to ogromna grupa gatunków, które różnie ewaluowały, dlatego naukowcy i studenci UwB chcą też sprawdzić, czy skuteczność folii jest podobna czy różna w przypadku różnych gatunków.

Wtorkowa konferencja prasowa, podczas której poinformowano o wynikach obserwacji, została połączona z otwartym dla wszystkich zainteresowanych seminarium, podczas którego biolodzy opowiedzieli o skali problemu ptasich kolizji i wyjaśnili, czym różni się mechanizm widzenia u ptaków i ludzi. Potem, na przykładach, opowiedzieli, jak można zabezpieczyć szklaną powierzchnię, by zminimalizować ryzyko zderzania się z nią ptaków. Przypomnieli, że dzięki środkom z Akademii Fundacji BOŚ i wsparciu Wydziału Biologii UwB, studenci z Koła Naukowego Biologów samodzielnie zabezpieczyli okna o łącznej powierzchni ok. 100 m² specjalnymi kropkami. Do tego działania wytypowali szyby nie tylko na terenie kampusu, ale też na jednej ze ścian budynku rektoratu, sąsiadującej z zadrzewionym terenem.

- Mam nadzieję, że te dobre praktyki w zakresie ochrony ptaków z naszego kampusu zostaną przeniesione i do naszych domów, ale też do innych instytucji. To jedno z wielu naszych działań w kierunku zielonego uniwersytetu – powiedziała podczas seminarium prof. Izabela Święcicka, prorektor Uniwersytetu w Białymstoku ds. nauki i współpracy międzynarodowej.

Zobacz też: