Wystawa "Powstanie Wielkopolskie 1918-1919" na cześć nowego święta patriotycznego

Plansze upamiętniające narodowy zryw przygotowało Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Poznaniu. Organizacją wystawy w Białymstoku zajął się białostocki oddział IPN we współpracy z Podlaskim Urzędem Wojewódzkim.

- Chcemy docenić ogromny wysiłek, który towarzyszył naszym przodkom w odzyskiwaniu niepodległości. Powstanie Wielkopolskie było zrywem zwycięskim. Wszystkim powstaniom przyświecała myśl, aby Polska była wolnym, niepodległym, demokratycznym krajem – mówił podczas otwarcia wojewoda podlaski, Bohdan Paszkowski.

Ekspozycja powstała, aby uczcić pamięć powstańców. Ma nawiązywać do święta ustanowionego przez prezydenta Andrzeja Dudę 23 listopada tego roku. Narodowy Dzień Pamięci Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego przypada 27 grudnia.

- Święto ma upamiętnić zwycięstwo, jakim było Powstanie Wielkopolskie. Jest to jedno z nielicznych polskich zwycięskich powstań, które dodatkowo ukształtowało nasze granice zachodnie - tłumaczył Waldemar Tyszuk z białostockiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.

Wystawa została otwarta w tym czasie w największych polskich miastach. Składa się z 12 plansz, każda przywołuje ważne wydarzenie czy bohatera pamiętnego zrywu.

- Jeśli chodzi o wątki regionalne, to w Powstaniu Wielkopolskim walczyły osoby, które były związane z naszym regionem. Był to generał Wincenty Odyniec, który był jednym z przywódców Powstania Wielkopolskiego, w 1919 dowodził oddziałami otapowymi na białostocczyźnie oraz Andrzej Kopa, który był jednym z oficerów dowodzących atakiem na lotnisko w Ławicy, było to największe polskie zwycięstwo w Powstaniu Wielkopolskim, później w lipcu i sierpniu 1920 r. dowodził obroną Łomży - opowiadał Waldemar Tyszuk.

Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu. Walki wybuchały oddolnie - w poszczególnych miejscowościach Wielkopolski przeciwko Niemcom występowały lokalne organizacje społeczne, patriotyczne, skupione np. wokół „Sokoła”, towarzystw gimnastycznych i skautingu. Początkowo niejednokrotnie chaotycznie, z czasem przyjmowało to formę zorganizowanych akcji, dowodzonych przez byłych wojskowych. Decyzja o podjęciu walki wynikała z przeświadczenia, że Wielkopolska jest pomijana w planach politycznych dotyczących powojennej Polski.

Do 15 stycznia 1919 r. polskie oddziały wyzwoliły prawie całą Wielkopolskę, z wyjątkiem części obrzeży na północnym zachodzie i południu. Walki zostały zawieszone po zawarciu rozejmu w Trewirze 16 lutego 1919 r. Do dokumentu, podpisanego wówczas przez Niemcy i państwa ententy, dodano – pod wpływem wystąpień Romana Dmowskiego – punkt mówiący o zakończeniu walk z Polakami. Potyczki trwały jednak aż do czerwca 1919 r., kiedy to na mocy traktatu wersalskiego Wielkopolska została włączona do odradzającego się państwa polskiego. Oddziały powstańcze zostały w maju 1919 r. wcielone do Wojska Polskiego, brały udział w wojnach o granice w latach 1919–1921. Wielu powstańców zasiliło fronty Powstań Śląskich.