Do Muzeum Pamięci Sybiru trafiła w ubiegłym roku rekordowa liczba przedmiotów! To dzieła sztuki, ale też przedmioty codziennego użytku

Dzięki decyzji białostockiego oddziału Związku Sybiraków do Muzeum Pamięci Sybiru trafiły pamiątki po Sybirakach, gromadzone przez wiele lat w Muzeum Sybiraków przy kościele św. Ducha w Białymstoku, a wśród nich sztandar Akmolińskiego Hufca ZHP z Kazachstanu. Ale eksponaty to nie tylko dary.

Bierzemy też udział w aukcjach, kupujemy w antykwariatach, a także od prywatnych kolekcjonerów - osób, które są zainteresowane sprzedaniem nam pamiątek po Sybirakach, czy też różnych kolekcji sztuki - wymienia Katarzyna Śliwowska, kierownik Działu Zbiorów Muzeum Pamięci Sybiru. - W ubiegłym roku wzięliśmy udział w dziewięciu aukcjach, na których udało nam się wylicytować czternaście obiektów, między innymi obraz Jerzego Kossaka "Pościg za bolszewikiem" czy też autoportret powstańca styczniowego Kazimierza Alchimowicza.

Obiektów tych, pozyskanych na różnych aukcjach etc. było 268 sztuk. Niektóre artefakty do muzeum zostały przywiezione aż z Argentyny i Wielkiej Brytanii. Dzięki temu poznajemy historie kolejnych rodzin, które po wydostaniu się ze Związku Sowieckiego i zakończeniu II wojny światowej zostały na obczyźnie.

Wśród eksponatów które do nas trafiły w ubiegłym roku, zdecydowana większość to obiekty na papierze - dodaje Katarzyna Śliwowska. - Mam tu na myśli fotografie, różnego rodzaju dokumenty, pamiętniki, książki, modlitewniki, pocztówki, które dokumentują wygląd kresowych miasteczek, a także rejonów Syberii. Ale oprócz tego typu obiektów trafia do nas coraz więcej osobistych przedmiotów, z czego bardzo się cieszymy, bo jednak ten zbiór rozbudowany w niewielkim stopniu. I tutaj już są przedmioty naprawdę bardzo różne - od tych codziennego użytku, garnków, patelni, poprzez odzież, własnoręcznie wykonywane swetry, chusty, czy też dewocjonalia. Mamy również przedmioty osobiste związane z członkami rodzin, jak chociażby mały guzik od munduru taty, który to tata został zamordowany w Katyniu, a rodzina zesłana na Syberię.

Rok 2023 to 595 nowych zbiorów fotograficznych, 1020 nowych archiwaliów i 248 nowych realiów. Co kryje się za tymi liczbami? To historie ponad 70 rodzin, osób deportowanych do Związku Sowieckiego w latach 1940-1941, członków AK, więźniów łagrów, powstańców styczniowych, uczestników rewolucji z lat 1905-1907, a także tych, którzy opuszczali carską Rosję w czasie wojny domowej. To historie uwiecznione na rysunkach obozów i współwięźniów, na fotografiach ukazujących życie w przedwojennym Białymstoku, tułaczkę przez Teheran, Jerozolimę i Wielką Brytanię czy zimowy krajobraz Workuty. To historia rewolucjonistki odznaczonej Krzyżem Niepodległości z mieczami, którą sportretowano w 1934 roku, córki policjanta zamordowanego w Twerze, po którym pozostał jej guzik od munduru zaszyty w narodową kokardę czy wreszcie historie zapisane na kartach pamiętników, w prowizorycznych zeszytach wykonywanych z kory brzozowej oraz dokumentach jak chociażby akcie uznania obywatelstwa polskiego.

Każdy eksponat, który trafi do naszego muzeum, nawet najmniejszy, jest bardzo dokładnie opracowywany - zapewnia Śliwowska. - Badamy jego historię, analizujemy pochodzenie, określamy również jego parametry techniczne, takie jak materiał, technika wykonania, czas powstania, jak również jego wymiary i wagę. W wielu przypadkach po takim opracowaniu eksponatów przedstawiane są one Komisji Pozyskiwania Zbiorów, czyli takiemu ciału doradczemu, które w naszym muzeum funkcjonuje. Wówczas zapada decyzja, czy jesteśmy zainteresowani pozyskaniem eksponatu, obiektu, czy też całej kolekcji do naszych zbiorów.

Po pozytywnej akceptacji komisji dopełniane są formalności i podpisywana jest umowa. Zanim jednak będzie można cieszyć eksponatami oczy, trafiają one do pracowni konserwatorskiej. Tutaj są oczyszczane, czasami poddawane większym pracom konserwatorskim, jeżeli tego wymagają. I dopiero po tym wszystkim są prezentowane na wystawach, czy też w ramach cyklu "Eksponat Miesiąca". Ich fotografie czy też skany publikowane są również w internecie w comiesięcznych postach #skarbyzmagazynu.