Startuje II Symposium Branicianum. Elżbiety, Ludwiki, Izabele – kobiety w przestrzeni publicznej i prywatnej w Rzeczypospolitej XVIII wieku

Konferencja odbędzie się od 20 do 22 września w Hotelu Branicki w Białymstoku (ul. Ludwika Zamenhofa 25).

Organizatorzy i zaproszeni goście będą starali się odpowiedzieć sobie na przeróżne pytania. Zastanowią się jak ważną rolę odgrywały kobiety w nowożytnej Rzeczypospolitej? Jaki miały wpływ na kulturę, gospodarkę oraz życie publiczne?
Te i inne pytania będą niejednokrotnie powracać podczas II konferencji Symposium Branicianum.

W bieżącym roku mija 275. rocznica zawarcia związku małżeńskiego przez Izabelę z Poniatowskich i Jana Klemensa Branickich – parę, której mecenat artystyczny także dziś jest czytelny na mapie kulturowej Podlasia. Zaślubiny siostry późniejszego monarchy stanowią dobrą okazję do przyjrzenia się roli, zaangażowaniu i aktywności kobiet w ówczesnej Rzeczpospolitej.

Tradycyjne ujęcie dziejów kobiet w epoce preindustrialnej zwykle sytuowało ich aktywność w sferze prywatnej, zamkniętej w przestrzeni gospodarstwa domowego: mieszkania, domu czy dworu, ewentualnie w kontekście religijnym. Tymczasem prowadzone od lat badania, dotyczące późnego średniowiecza czy epoki nowożytnej przyniosły odkrycia wielu źródeł, autorstwa nie tylko kobiet, wskazujących na rosnącą rolę pań także w życiu publicznym. Istotny pod tym względem jest wiek XVIII, w którym to okresie szczególnie obserwować można kobiecą działalność na polu gospodarczym, kulturalnym, a nawet politycznym. Taką aktywność wykazywała Izabela z Poniatowskich Branicka, siostra króla Stanisława Augusta i żona Jana Klemensa Branickiego, ściśle związana z dziejami i modernizacją Białegostoku. Dodać należy, że zwłaszcza w świetle najnowszej historiografii podobnych przykładów zaangażowania kobiet można wskazać znacznie więcej.

W czasie konferencji odbędą się wystąpienia ponad 15 prelegentów z ośrodków naukowych i kulturalnych z całej Polski. Wydarzeniami towarzyszącymi Symposium będzie wizyta w letniej rezydencji Branickich w Choroszczy oraz wizyta w Starym Kościele Farnym w Białymstoku – mauzoleum rodu Branickich-Gryfitów. Największą niespodzianką będzie wprowadzenie do zabytkowych pomieszczeń Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy grupy rekonstrukcyjnej z Towarzystwa Stanisławowskiego prezentujących stroje i zwyczaje z czasów stanisławowskich.

Druga konferencja z cyklu Symposium Branicianum, skupiająca wybitnych znawców XVIII wieku, przyczyni się nie tylko do pogłębienia badań nad dziedzictwem Podlasia, lecz także spełni znaczącą rolę w upowszechnieniu wiedzy o dokonaniach rodu Branickich-Gryfitów.

20 września (środa)
Hotel Branicki (ul. Ludwika Zamenhofa 25, Białystok)

• godz. 12–12.30 – rozpoczęcie konferencji
• godz. 12.30–13.30 – prof. dr hab. Cezary Kuklo, Studia nad dziejami kobiet w dawnej Polsce w świetle historiografii lat ostatnich – wykład inauguracyjny
• godz. 13.30–14 – Przerwa

Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku (ul. Pałacowa 2, Choroszcz)

• godz. 15–17 – Wizyta w letniej rezydencji Branickich

21 września (czwartek)

Hotel Branicki (ul. Ludwika Zamenhofa 25, Białystok)

• godz. 9–9.30 – ks. dr Jan Nieciecki, Białostocki „Vaucluse” Izabeli Branickiej
• godz. 9.30–10 – prof. dr hab. Tomasz Chachulski, Izabela z Poniatowskich Branicka i Barbara z Duninów Sanguszkowa – Franciszek Karpiński i magnatki doby Oświecenia
• godz. 10–10.30 – dr Tomasz Szwaciński, Jan Klemens, Izabela i Order św. Andrzeja
• godz. 10.30–11 – Przerwa
• godz. 11–11.30 – dr hab. Piotr Guzowski, dr hab. Marzena Liedke, dr Radosław Poniat, Cena splendoru – koszty utrzymania dworu Izabeli Branickiej w Warszawie i Białymstoku na przełomie lat 80. i 90. XVIII wieku
• godz. 11.30–12 – dr hab. Iwona Maciejewska, Dobrzyniewskie sąsiadki. Relacje Konstancji i Magdaleny Czapskich z dworem Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku
• godz. 12–12.30 – Dyskusja
• godz. 12.30–13 – Przerwa
• godz. 13–13.30 – dr hab. Adam Kucharski, prof. UMK, Kobiety o kobietach vs mężczyźni o kobietach. Wzmianki i opinie staropolskich podróżniczek i podróżników o aktywności kobiet w drugiej połowie XVIII w. Rekonesans
• godz. 13.30–14 – dr hab. Piotr Guzowski, dr hab. Marzena Liedke, dr Radosław Poniat, Powtórne małżeństwa wdów i rodziny przybrane w elicie ziemskiej dawnej Rzeczypospolitej
• godz. 14.30–15 – dr Jarosław Pietrzak, Wilczyce z pastorałem. Osiemnastowieczne ksienie wobec obrony i odbudowy klasztorów w świetle wybranych kronik
• godz. 15–15.30 – Przerwa
• godz. 15.30–16 – dr Witold Paweł Burkiewicz, Wrażliwość i Piękno, czyli myśli różne o kreatorkach ogrodów w XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej
• godz. 16–16.30 – mgr Katarzyna Wodarska-Ogidel, Teatr w życiu kobiet i kobiety w życiu teatralnym drugiej połowy XVIII wieku w Polsce
• godz. 16.30–17 – Dyskusja

Archikatedra Białostocka – Bazylika Mniejsza Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku (ul. Kościelna 2, Białystok)

• godz. 17–18.30 – Wizyta w Starym Kościele Farnym – mauzoleum rodu Branickich-Gryfitów

22 września (piątek)
Hotel Branicki (ul. Ludwika Zamenhofa 25, Białystok)

• godz. 9–9.30 – prof. dr hab. Aleksandra Skrzypietz, Wnuczka polskiego króla, pierwsza dama w Rzymie – Maria Klementyna Sobieska
• godz. 9.30–10 – dr hab. Bernadetta Manyś, „Rodzinne interesy” Teofili z Leszczyńskich Wiśniowieckiej w świetle jej listów jako przykład kobiecej aktywności w XVIII wieku
• godz. 10–10.30 – dr Andrei Macuk, Zaangażowanie Barbary z Zawiszów Radziwiłłowej w sejmiki litewskie za panowania Augusta III
• godz. 10.30–11 – Dyskusja
• godz. 11–11.30 – Przerwa
• godz. 11.30–12 – dr Agnieszka Słaby, Teresa z Sapiehów Potocka 1 v. Radziwiłłowa, podczaszyna litewska – w cieniu rodziny i wielkiej polityki (1715–1784)
• godz. 12–12.30 – prof. dr hab. Dorota Żołądź-Strzelczyk, Aktywność Ludwiki Marii z Rzewuskich Chodkiewiczowej w świetle jej korespondencji
• godz. 12.30–13 – prof. dr hab. Małgorzata Ewa Kowalczyk, Aktywność Agnieszki z Izbickich Treterowej w świetle dokumentów osobistych
• godz. 13–13.30 – Dyskusja
• godz. 13.30–Zakończenie konferencji