80. rocznica Powstania w Getcie Białostockim - w planach wystawy, publikacje książkowe i spektakl plenerowy

Jak mówił podczas poniedziałkowej konferencji prasowej prezydent Białegostoku, Tadeusz Truskolaski, powstanie w białostockim getcie, utworzonym w lipcu 1941 roku, było drugim pod względem wielkości – po powstaniu w getcie warszawskim – ważnym zrywem społeczności żydowskiej. Przed wojną stanowiła ona prawie połowę mieszkańców miasta. Białostockie powstanie wybuchło 16 sierpnia 1943 roku, walki trwały zaledwie kilka dni.

- Instytucje kultury, animatorzy, organizacje pozarządowe organizują wystawy, koncerty, spacery historyczne, działania edukacyjne, planują wydanie kilku publikacji - wymienia prezydent Tadeusz Truskolaski. - Wydarzenia odbywały się już wcześniej, w lutym, czerwcu i lipcu, a teraz będzie ich kulminacja. Już 9 sierpnia zostanie odsłonięty mural "Nadzieja" Dariusza Paczkowskiego przy ul. Żabiej 5. Przed nami także kilka wystaw i główne uroczystości 16 sierpnia. Serdecznie zapraszam białostoczan, aby godnie uczcić tę ważną dla miasta rocznicę.

Oprócz imprez kulturalnych i spotkań, planowane jest wydanie kilku publikacji - m.in. „Z krwi i nadziei” Samuela Pisara, „Kopiści białostockiego getta” Leny Makarowej, czy „Ostatni Białystoker” Marty Sawickiej-Danielak.

Z najbliższych wydarzeń, już w środę (9 sierpnia) o godz. 18 zostanie odsłonięty mural „Nadzieja” Dariusza Paczkowskiego na budynku Zespołu Placówek Oświatowych nr 2 przy ul. Żabiej 5 w Białymstoku.

- Mural powstał według projektu Moniki Krajewskiej i Dariusza Paczkowskiego, który zresztą ten mural wykonywał - mówi Grażyna Dworakowska, dyrektor Białostockiego Ośrodka Kultury. - Temu odsłonięciu będzie towarzyszył performance muzyczny w wykonaniu Alicji Grabowskiej - wykona utwory z poezją jidysz.

Z kolei 10 sierpnia o godz. 17 odbędzie się otwarcie wystawy „Kopiści białostockiego getta”, której będzie towarzyszyć promocja książki „Kopiści białostockiego getta” izraelskiej pisarki Eleny Makarowej. Wydarzenie będzie miało miejsce w Galerii im. Sleńdzińskich przy ul. Waryńskiego 24A.

- Wystawa będzie opowiadała o kopistach, nieznanych losach artystów nie tylko Białegostoku, ale też artystów żydowskich z całej Polski, którzy znaleźli się w białostockim getcie - mówi Jolanta Szczygieł-Rogowska, dyrektor Galerii im. Sleńdzińskich. - Tej wystawie będzie towarzyszyła publikacja, która zawiera opowieść o żydowskim środowisku artystycznym. Natomiast 11 sierpnia o godzinie 18 przy Legionowej 2 zapraszamy na opowieść o Izaaku Celnikierze, świadku wydarzeń jakie miały miejsce w getcie białostockim. Miałam okazję go spotkać i powiedział, że żyje tylko po to, żeby pamiętać i żeby to opowiedzieć. Żeby pamięć o jego przyjaciołach nigdy nie umarła. I w związku z tym będą państwo mogli zobaczyć jego prace poświęcone gettu, ale też sprzeciwowi przeciwko wojnie.

Oficjalne uroczystości odbędą się w środę (16 sierpnia) o godz. 12 na placu Mordechaja Tenenbauma. Z tej okazji Białystok odwiedzą zagraniczni goście – m.in. rodzina Samuela Pisara, Benjamin Midler – ocalały z białostockiego getta z córką Ellen Winter, przedstawiciele Miasta Yehud-Monosson oraz Kiriat Białystok, Rebecca Kobrin, Irit Saguy – córka Ewy Kracowskiej, Beata Ruben – córka Felicji Nowak. Głównym obchodom towarzyszyć też będzie odsłonięcie tzw. kamieni pamięci poświęconych rodzinie Samuela Pisara – ocalałego z zagłady getta i obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Kamienie znajdą się na chodniku przy kamienicy, gdzie Pisar się urodził. Wydarzenie rozpocznie się o godz. 14 przy ul. Dąbrowskiego 20.

- Będzie to pięć tak zwanych Stolpersteine czyli kamieni, o które się potykamy. Autorem pomysłu upamiętniania Polaków pomordowanych w holokauście jest niemiecki artysta Gunter Demnig - mówi Mariusz Sokołowski, prezes Fundacji Otwarta Edukacja. - We współpracy z władzami miasta padło na rodzinę Samuela Pisara. Myślę, że jest to odpowiednie miejsce, odpowiednia rodzina. Samuel Pisar jest ocalonym z Holokaustu autorem książki "Z krwi i nadziei", obrońcą praw człowieka, człowiekiem, który pomimo tych wszystkich traum miał piękne życie, ma dużą rodzinę. Upamiętnione zostaną najbliższe osoby Samuela Pisara, jego rodzice, siostra Frida, która miała 10 lat kiedy zginęła, jego babcia i jego wujek. Mam nadzieję, że w przyszłości kolejne takie stolpersteiny zostaną umieszczane na ulicach.

Zwieńczeniem uroczystszości 16 sierpnia będzie plenerowy spektakl „Skrzypek na dachu” Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie. Rozpocznie się o godz. 20.30 na Rynku Kościuszki. Obowiązują bezpłatne wejściówki, które można odbierać od 7 sierpnia w kasie kina Forum przy ul. Legionowej 5 w godzinach pracy kina oraz od 8 sierpnia w kasie BOK/Centrum im. Ludwika Zamenhofa przy ul. Warszawskiej 19 w godz. 10-17. Jedna osoba może otrzymać 2 wejściówki.

W planach jest też m.in. spotkanie z Benem Midlerem, bohaterem książki „Ostatni Białystoker” i autorką Martą Sawicką-Danielak, czy wernisaż wystawy Zuzanny Hertzberg Mechica. Cały plan imprez można znaleźć na stronie miasta.