Ul. Sienkiewicza 112. Dziś takich lukarn już nie ma

Po odkryciu fasady remontowanej kamienicy przy ul. Sienkiewicza 112 pojawiło się wiele niepochlebnych opinii co do nowego koloru elewacji. W mojej ocenie nie to jest jednak najistotniejsze. Otóż budynek stracił oryginalne lukarny, ostatnie takie w mieście - mówi Krzysztof Kulesza, szef Pracowni Konserwacji Zabytków.

Lukarny, które można było zobaczyć na dachu jeszcze przed remontem, miały trzy przeszklone ścianki. Taki detal architektoniczny dziś jest już bardzo rzadko spotykany. Tradycyjne lukarny mają bowiem przeszkloną tylko ścianę frontową, boczne są zabudowane. - Takie przeszklone lukarny były charakterystyczne dla białostockiej architektury przełomu XIX i XX wieku. Można je obejrzeć na dawnych zdjęciach i pocztówkach. I, niestety, już tylko tam. Budynek przy ul. Sienkiewicza 112 był ostatnim, w którym jeszcze się uchowały - twierdzi architekt.

Stosowanie przeszkleń miało nie tylko walor estetyczny, ale też praktyczny. - Dzięki temu na poddasze padało więcej światła. Dawne lukarny były dość wąskie. Gdyby więc zabudować ich ściany boczne, słońca naprawdę byłoby zbyt mało - podkreśla Krzysztof Kulesza.

Znalazł kilka archiwalnych zdjęć, na których widać przeszklone lukarny. Zdobią m.in. budynek przy Lipowej (fotografia pochodzi z 1930 roku) oraz przy Sienkiewicza. - Na pewno była to część ulicy od strony dzisiejszej Wasilkowskiej. Budynek nie przetrwał do naszych czasów. Na zdjęciu jest podana data 1940 rok, więc prawdopodobnie został on zniszczony podczas II wojny światowej - mówi Krzysztof Kulesza.

Jest też pocztówka, na której widać jak dawne lukarny komponowały się na tle dachu. U góry jest napisane po niemiecku: Bialystok, Nikolausstrasse. - Pocztówka pochodzi z 1916 roku. Jest niemieckim przedrukiem rosyjskiej widokówki z roku 1910. Pokazuje zabudowę ul. Sienkiewicza na odcinku od dzisiejszej Ogrodowej do Warszawskiej, po tej stronie gdzie jest komenda wojewódzka policji - mówi Andrzej Lechowski, dyrektor Muzeum Podlaskiego. Również żałuje, że przestrzeń miejska straciła dawne lukarny.

- Niestety, z biegiem lat Białystok traci zbyt wiele ze swej architektury - podkreśla dyrektor.
O wartości dawnych lukarn doskonale wiedział ś.p. architekt Janusz Kaczyński. Odtworzył je m.in. na dachu - przebudowanej według jego projektu - kamienicy przy ul. Warszawskiej 9.

- Przeszklone lukarny dodają budynkowi lekkości. Są takim swego rodzaju dachowym kryształkiem - mówi architekt Barbara Miron-Kaczyńska z pracowni projektowej "Kaczyńscy i spółka", żona Janusza.
Mówi, że przed laty charakterystyczne były lukarny oparte na drewnianych konstrukcjach z drobnymi kratkami i niewielkimi szybkami.

- Staramy się kultywować tę tradycję. W przypadku kamienicy przy ulicy Sienkiewicza 112 mleko już się rozlało. Konserwator zabytków powinien przypilnować, by nowe lukarny nawiązywały formą do tych wcześniejszych - twierdzi Barbara Miron-Kaczyńska.

Tymczasem budynek nie jest nawet w rejestrze zabytków. Widnieje jedynie w ewidencji, co oznacza, że służby konserwatorskie mają ograniczone pole działania. Efekt jest taki, że inwestor stworzył nowe lukarny z zabudowanymi ścianami. Lech Pilecki, właściciel kamienicy odmówił komentarza w tej sprawie.