Festiwal Muzyki Cerkiewnej. Mikołaj Buszko: Festiwalowi poświęciliśmy najlepsze lata życia

Czy mógłby Pan przybliżyć Czytelnikom historię festiwalu?

Mikołaj Buszko: Organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej - "Hajnówka" jest Fundacja "Muzyka Cerkiewna" w Hajnówce. Festiwal odbywa się corocznie od 1982 roku. Do tej pory wzięło w nim udział 647 chórów z 35 krajów Europy, Azji, Ameryki Płn. i Afryki. Początkowo moim zamiarem było zorganizowanie tej imprezy w styczniu. Przeszkodził w tym jednak stan wojenny. W związku z tym postanowiłem ją przenieść na maj - czas Paschy. Od tej pory impreza rozrastała się nabierając znaczenia. Z przeglądu miejscowych chórów parafialnych osiągnęła status międzynarodowej. W roku 1995 Ministerstwo Kultury nadało mu kategorię zerową, tym samym stawiając festiwal na równi z Konkursem Chopinowskim i Międzynarodowym Festiwalem Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień". Dziś jest to jedyny o takim znaczeniu festiwal muzyki cerkiewnej na świecie. W ciągu 29 lat istnienia był inspiracją do powołania wielu imprez muzyki cerkiewnej. Co roku festiwal rozbrzmiewa głosami ponad tysiąca śpiewaków. Przyjeżdżają nań chóry z całego świata. Przez 21 edycji stałym miejscem przesłuchań konkursowych była Hajnówka, miasto narodzin festiwalu.

Po nieudanych próbach zmiany formuły i przejęcia imprezy oraz ubezwłasnowolnienia organizatorów, od roku 2003 przesłuchania odbywają się w Białymstoku: w Pałacu Branickich i w Operze i Filharmonii Podlaskiej. Przez te wszystkie lata z festiwalem związali się wybitni przedstawiciele świata muzyki. Od 1982 roku w organizacji pomaga ks. Jerzy Szurbak - dyrektor i dyrygent znanego w świecie Zespołu Muzyki Cerkiewnej. Rok później dołączył do nas prof. Romuald Twardowski - jeden z najbardziej znanych współczesnych kompozytorów polskich, który stale przewodniczy konkursowemu jury. Natomiast w 2003 roku patronat artystyczny nad imprezą objął Krzysztof Penderecki.

Jak dużo pracy trzeba włożyć w organizację festiwalu? Od kiedy zaczynają się przygotowania do imprezy?

- To praca permanentna. Już od dawna trwają przygotowania do następnej edycji. I ja, i moi najbliżsi współpracownicy poświęciliśmy temu festiwalowi najlepsze lata swojego życia. Często kosztem spraw osobistych i najbliższej rodziny.

Jakich wykonawców będziemy mogli posłuchać i zobaczyć w tym roku?

- Są to najlepsi wykonawcy wybrani spośród ponad 70 laureatów dotychczasowych festiwali, a wśród nich jedni z pierwszych polskich laureatów, m.in.: III Festiwalu (Hajnówka '84) Męski Chór "Żurawie" czy Chór Politechniki Wrocławskiej (Hajnówka '86) i wielu innych. Wszyscy wystąpią w kategoriach chórów: parafialnych (10), amatorskich świeckich (8), dziecięcych (3) uczelni muzycznych (3) i profesjonalnych (5). Dwanaście chórów: prawosławne, katolickie, starowierów i protestantów, wykonają swoje modlitwy w ramach VI Białowieskich Dni Muzyki Sakralnej, które odbędą się w Białowieży w dniach 27 i 28 maja.

Czy ma Pan jeszcze nadzieje na zjednoczenie Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej i Międzynarodowego Festiwalu Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej?

- Nasze nadzieje są nikłe. Do takiego wniosku dochodzimy po kilku inicjatywach z naszej strony. Na moją prośbę brał w nich udział nawet senator Cimoszewicz, ale zakończyły się one fiaskiem.

Organizatorzy Hajnowskich Dni Muzyki Cerkiewnej wielokrotnie dali nam do zrozumienia, że sytuacja, do której doprowadzili odpowiada im i żadne zjednoczenie ich nie interesuje. Klucz leży u metropolity Sawy, który wielokrotnie deklarował, że jest za zjednoczeniem, ale później zabrakło mu zdecydowania.

Powoływanie się na nasz dorobek i prezentowanie go jako swojego podczas tegorocznych (30-letnich jakoby, choć istniejących od 2002 roku) Hajnowskich Dni Muzyki Cerkiewnej, potwierdza, że ani obecni organizatorzy, ani patronujący im metropolita nie są zainteresowani zjednoczeniem. Wszyscy doceniają festiwal i jego rangę, ale nikt nie mówi, kto go wymyślił i doprowadził do takiego znaczenia.