Beata Guczalska – Trela

Książka Beaty Guczalskiej jest próbą przybliżenia sylwetki tego artysty. Autorka podkreśla, że przez lata Trela starannie strzegł prywatności, nigdy nie fotografował się w domu czy z rodziną. Stąd układ tej biografii podporządkowany jest drodze zawodowej aktora. Od świetnego zdania egzaminu do krakowskiej PWST, poprzez romans z Teatrem STU i kluczowy dla rozwoju artystycznego angaż w Teatrze Starym i pracę pod kierunkiem reżysera Konrada Swinarskiego. To on pokazywał mickiewiczowskie „Dziady” w całej przestrzeni teatru, obsadzał Trelę w „Wyzwoleniu” Wyspiańskiego, pokazywał na czym polegało stworzenie zespołu teatralnego. Trudno się dziwić, że występy w tamtych czasach i w tamtym teatrze Jerzy Trela nazywał „graniem jak w jazzie” i w wywiadach mówił, że był szczęśliwy będąc nawet małym dźwiękiem w tak fantastycznym zespole. Zespole, w którym grał choćby z Janem Nowickim czy Anną Dymną.

Odrębne rozdziały poświęcone są pracy aktora przed kamerą. Niewiele pewnie osób pamięta, że debiutował epizodem w serialu „Stawka większa niż życie”, zagrał też przekonująco obydwu braci bliźniaków w kolejnym legendarnym serialu –„Kolumbach”. Odrębnym rozdziałem w jego wypełnionej ciężką praca karierze były premiery wyjątkowego, i to w skali całego świata, Teatru Telewizji. Tam mógł być choćby Płatonowem. Guczalska, śledząc wszelkie publiczne wypowiedzi Treli, dostrzega, że jeśli uważał, że będzie potrzebny, nie wahał się grać epizodów, ról drugoplanowych, często po to, by inny aktor mógł błyszczeć. Często to jego postać bardziej przykuwała uwagę widzów, niż głównych bohaterów. Tak było choćby w ekranizacji „Quo Vadis”.

Jerzy Trela to także człowiek z krwi i kości. W książce znalazła się garść anegdot z czasów jego wzmożonego zainteresowania alkoholem, grania o pijanemu, czy niezwykle humorystycznego przekonania się, że widzenie na karniszu futerkowego zwierzątka nie jest efektem delirium, a zwykłą ucieczką chomika z terrarium. Biografka stara się rozliczyć i wytłumaczyć aktora z jego wieloletniej przynależności do PZPR, opisuje czasy rektorowania wPWST, boje z cenzorami i partyjnymi bonzami. Wreszcie – acz sprytnie zostawiając te informacje na sam koniec – opisuje rodzinę aktora, jego dzieci i wnuki umieszczając nawet garść rodzinnych fotografii. Ale najważniejszy jest Jerzy Trela – aktor.

73-letni artysta zapisał się w historii polskiego aktorstwa setkami wybitnych, wyrazistych kreacji. Biografia pomaga uporządkować, choć oczywiście wybiórczo, wiedzę o jego najważniejszych osiągnięciach, przy okazji zaglądając do ówczesnej branżowej prasy. „Trela” to solidna praca opisująca tak ulotną materię, jaką jest żywy teatr, który żyje już tylko w starych relacjach i wspomnieniach.