Jürgen Thorwald – Ginekolodzy

Człowiek od zawsze obawiał się bólu i chorób. Dziś teoretycznie mamy do dyspozycji całą gamę środków przeciwbólowych, a i ilość chorób, które umieją zdiagnozować i uleczyć medycy znacznie wzrosła. Tym bardziej przerażające wydają się opisy zabiegów stosowanych przez ginekologów na przełomie XVIII i XIX wieku. Purytańskie obyczaje zakazywały im widoku nagiego kobiecego ciała mniej więcej w takim samym stopniu, jak w katolickim klasztorze w 1945 roku sportretowanym we francuskim filmie „Niewinne” także przecież poświęconym w pewnym stopniu sztuce ginekologii. Trudno sobie wyobrazić, że XIX-wieczni medycy mogli operować w ciele kobiety mając do dyspozycji jedynie dłonie pod sukniami. To także czas, kiedy nie mieli oni pojęcia o istnieniu bakterii, infekcji, które często sami przenosili badając palpacyjnie ciała pacjentek. Przeprowadzane przez nich operacje spowodowały, że wielu uważało ich za damskich rzeźników.

„Ginekolodzy” oprócz szokujących faktów, dziś wywołujących śmiech, ale i odrazę z powodu braku wykształcenia, to również ciekawie napisana książka dla miłośników historii, nie tylko medycyny. Thorwald wspaniale opisuje choćby pomysłowość jednego z amerykańskich lekarzy, który nie chcąc naruszać tabu postanowił uleczyć przetokę i w tym celu zajrzał do wnętrza pochwy chorej kobiety używając wygiętej srebrnej łyżeczki. W ten sposób wynalazł wziernik, choć niekoniecznie musiał zdawać sobie sprawę, z antyseptycznych właściwości srebra. Wszak był to ciągle czas, kiedy kobiece podbrzusze stanowiło mieszczańsko-katolickie tabu. Tym bardziej problem zapobiegania ciąży, już nie tylko ze względu na radość czerpaną z seksu, ale zwyczajnie, by kobiety nie umierały podczas kolejnych porodów. Autor w sposób niemal sensacyjny opisuje prace, jakie przyniosły w 1873 roku wynalezienie tzw. pesarium. Mimo to, opisy XIX-wiecznych prób cesarskich cięć, czy usuwania macicy bardziej przypominają wizyty rzeźników, niż mających przynosić ulgę lekarzy. Tu nasuwa się niezadane w książce pytanie – jak owi ginekolodzy mogli spojrzeć sobie w lustrach w oczy, kiedy tyle kobiet po ich zabiegach umierało w zakażeniach i niewiarygodnych boleściach. Ale gdyby nie ich dociekliwość, dziś nie namawiano by pewnie pań do regularnej cytologii i operacji ratujących życie. Jeszcze w 1830 roku berliński chirurg pisał, że „wyjęcie całej macicy z ciała kobiety oznacza wycięcie tej kobiecie duszy, nawet jeśli to tylko chora dusza”.

Czytając „Ginekologów” można się przekonać, jak ciężkie było życie prekursorów nowoczesnej ginekologii. To dzięki ich determinacji na świat przychodzi dziś więcej zdrowych dzieci, a kobiety mniej cierpią i przy poradach i z powodów innych chorób. Czyta się Thorwalda jak autora dobrych thrillerów.