Jerzy Plutowicz - Krąg

Urodzony w Bielsku Podlaskim poeta, jak to ma ostatnio w zwyczaju w sposób nieoczywisty zwraca się do czytelników, objaśniając przewrotnie i na wpół filozoficznie sens swojego pisarstwa. Z słów Jerzego Plutowicza wynika, że wydany niedawno „Krąg” miał być „symetryczny wobec „Jesieni 2014”, tomu poprzedniego - niby brat-bliźniak”, a przy tym tomu docenionego przez kapitułę Nagrody Kazaneckiego.

Poeta w pewien sposób zamyka się w kręgu symboli, operuje wizjami z pogranicza snu i jawy, odwołuje się do mitu dzieciństwa. Jednocześnie, podobnie jak w wywołanej spośród jego dorobku „Jesieni 2014” podejmuje motywy upływu czasu, przemijania, nieuchronności biologicznego końca egzystencji. Tym dramatycznym, acz nieuniknionym, kolejom losu każdej żywej istoty przeciwstawia ponadczasowe rytuały codzienności, skrawki pamięci, wirujące przed oczami jak po tylekroć przywoływane w strofach wierszy drobinki kurzu w smudze światła.

Jak przystało na oszczędnego w słowa pisarza, właśnie wspomniane światło, stojące w opozycji do mroku, naturalnej pory snu, którą tak chętnie przywołuje Jerzy Plutowicz pełni zdaje się funkcję jednego z kluczy do tajemnic ukrytych w tej poezji. To poezja przypisana określonym porom dnia, pełna sekretnych poruszeń serca i skrzypiących schodów po zachodzie słońca, poszukująca po raz kolejny radości ze świtu, poranka. Poezja zgodna z porami roku obserwowanymi przez lata z okna domu, zza wyszczerbionego progu. Słowa pozostające w kręgu życia Jerzego Plutowicza, otaczające go, powracają w wierszach i tworzonych przez nie obrazach świata, który chce przetrwać upływ czasu.

Byłoby trywialnym przypisywanie poecie odwołującemu się do „Ewolucji twórczej” Henri Bergsona wiary w mądrości zapisane w ludowych sennikach, ale wydaje się, że Jerzy Plutowicz na swój sposób chce łączyć najprostsze słowa z pewną symboliką, jakże często powracającą w snach. W „Kręgu” takim motywem jest choćby swego rodzaju obsesja zalanej piwnicy. Poeta podpowiada w „Po słowiu” iż twórczy akt, choć kreuje nową rzeczywistość, w istocie nie czyni jej nową do końca, „ponieważ nieuchronnie używa elementów bytu zastanego”. I szybko dodaje, iż „preferuje akt otwarcia na wyobraźnię” - i łatwy, i zarazem trudny, bo zmuszający do wzniesienia się ponad codzienne troski, zaaferowanie, „uwikłanie w przemoc, w walkę”.

Jerzy Plutowicz zdaje sobie sprawę, że w poszukiwaniu pewnego ładu w świecie pozostaje osamotniony. Pogodzenie się z samotnością zamyka właśnie w kręgu domu, codziennego odbicia w lustrze, zapisków ukrytych w szufladzie biurka. W tym domu przecież zasypia, a kiedy sen zwany życiem dobiega końca w śnie „dociera do granicy mowy”. Żegna się z życiem bez żalu, zadając jakby „sennikowe” pytanie „cóż znaczy dom u kresu nocy?”. Tej nocy, po której nie nadejdzie już żaden świt. Ostatnim stanem przed odejściem może być „znieruchomienie, zawstydzenie przed skokiem w wielką podróż”. Trzeba przyznać, że poecie nie brakuje odwagi w mierzeniu się z przyszłością.

Ważnym tropem, jaki można odnaleźć w strofach Jerzego Plutowicza jest autorefleksja. „Stary pisarz” jak sam siebie nazywa w wierszu „Mur” przywołuje obraz snu - biegu wzdłuż muru w poszukiwaniu wejścia do labiryntu, klucza do tajemnicy bytu. „Klucz był tobą” - oznajmia stanowczo. „Opowiedzieć historię ludzką językiem świeżym - oto niedościgniony ideał” przyznaje Jerzy Plutowicz w jednym z akapitów „Po słowia”. Trzeba przyznać, że zanurzając się w rozważania o czasie z pogranicza poezji i filozofii czyni to na swój oryginalny sposób. Tworząc z najprostszych słów kody, które mnogością znaczeń mogą naprawdę zachwycić.