Bojary: Stary Rynek czyli Świński bazar. A teraz Społem.

Robiąc czasem zakupy w społemowskich "Bojarach" przy Słonimskiej, żartuję mrucząc do siebie, że tu gdzie stoi chłodziarka z nabiałem, to 40 lat temu stała furmanka, z której moja babcia kupowała gomułki masła, śmietanę, jajka. Wzdłuż Słonimskiej stał rząd budek. To był jedyny w swoim rodzaju hipermarket.

Dziś pozostały z tamtych Bojar tylko wspomnienia i nazwy. Stary Rynek, cóż dziś znaczy, gdy nie ma prawdziwego rynku. Powstał w XIX w. Jeszcze w 1810 r. działka, do której przypisano nazwę rynku należała do Gotfryda Rynta (?). Gdy po 1837 bądź 1842 r. Bojary zostały włączone w granice Białegostoku, to urządzono na tej działce targowicę. Oficjalnie nosiła rosyjską nazwę Świński Bazar. Lokalizacja była oczywista, bo na Bojary można było łatwo dojechać, nie paradując przez miasto z prosiakami na furmance.

W 1919 r. świńską nazwę zmieniono na bardziej nobliwie brzmiącą - Stary Rynek. Było to poniekąd usankcjonowanie tego, co stało się w rozwoju Białegostoku przez poprzednie 30, 20 lat. Powstała wówczas rynkowa konkurencja. Założono Rynek Sienny, obok powstał Rynek Rybny (dziś stoi na nim biblioteka uniwersytecka), a dalej Rynek Koński (dziś w tym miejscu stacja krwiodawstwa). W ten sposób białostocki handel rynkowy przeniósł się na Piaski. O Bojarach zaczęło mówić się Stary Rynek. W 1934 r. zaplanowano unowocześnienie handlu na Bojarach. Zewsząd było słychać, że Białystok ma się europeizować. A tu, pod samym magistrackim nosem funkcjonował taki nieestetyczny targ. Ogłoszono więc przetarg na budowę hali targowej. Wygrała go białostocka firma Beton prowadzona przez Stefana Zagrodzkiego i Ajzyka Jankielewicza. Śmiesznostką było to, że Beton miał zbudować halę z drewna. Białostoczanie uważnie obserwowali inwestycję. Zgłaszano nawet uwagi, że do budowy stosowano drewno złej jakości. Deski są zsiniałe, popękane i pełne sęków.

Mimo to budowa szczęśliwie doszła do końca i 16 listopada 1934 r. hala została oddana do użytku. W jej wnętrzu urządzonych zostało "22 sklepy, 10 straganów i 6 basenów rybnych". Budynek podobał się mieszkańcom Bojar. Właścicielem hali było oczywiście miasto. Magistracki wydział gospodarczy "rejestrował reflektantów na miejsce", to znaczy zbierał oferty ewentualnych dzierżawców. Szczęśliwie nie było z tym najmniejszego kłopotu.

Rok 1934 był bowiem pierwszym rokiem ożywienia gospodarczego po zakończonym dopiero co światowy kryzysie. W niektórych branżach handlowych notowano na-wet 30-procentowy wzrost obrotów. "Szczególnie zaś poprawa nastąpiła w branży żywieniowej: sklepach spożywczych, owocarniach itp." Z optymizmem stwierdzono, że "z powyższego można wnioskować, że handel w mieście naszem osiągnął dno kryzysu i powoli poczyna już wypływać na wierzch". Otwarcie nowej hali okazało się więc strzałem w dziesiątkę. Tego niestety nie mogli powiedzieć właściciele Betonu. Przy rozliczaniu robót budowlanych urzędnicy miejscy zwrócili uwagę, że Zagrodzki i Jankielewicz do postawienia hali zatrudnili ogromną ilość pracowników. Okazało się, że przedsiębiorcy "wystawiali fikcyjne listy płac robotników, przywłaszczając sobie znaczne sumy". Nieuczciwymi właścicielami Betonu zainteresował się prokurator. Dziś nazwy ulic niby takie same jak kiedyś, ale Bojary całkiem inne.