80. rocznica wybuchu Powstania w Getcie Białostockim. Mieszkańcy i zebrani goście uczcili pamięć białostockich Żydów

W środę (16 sierpnia) na placu Mordechaja Tenenbauma odbyły się główne obchody 80. rocznicy wybuchu Powstania w Getcie Białostockim.

- Tu, u stóp pomnika poświęconego bohaterom getta, spotkaliśmy się by wspólnie oddać cześć ich pamięci - mówił prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski. - Wspominając powstańców getta, pragniemy jednocześnie pokłonić się cieniom całej zamordowanej wówczas społeczności białostockich Żydów i wszystkim ofiarom nazistowskich zbrodni.

Jak wspomniał prezydent, żydowscy mieszkańcy byli w mieście już od jego początków, a rozkwit Białegostoku nie byłby możliwy bez ich obecności. Niestety, 80 lat temu ta część miasta przestała istnieć.

- Zniknęli bezpowrotnie nasi sąsiedzi. Nasze miasto zostało ograbione niezbywalnej części swojej kultury i swojego charakteru - podkreślał prezydent. - Mamy obowiązek upomnieć się o pamięć o naszych braciach, których już tu nie ma. I właśnie w tym celu spotykamy się tu każdego roku.

Udział w uroczystości wzięli m.in. Benjamin Midler, świadek powstania w getcie białostockim, ocalały z Holokaustu, Judith Pisar, wdowa po Samuelu Pisarze wraz z rodziną, Marian Tursk, przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, ambasador Stanów Zjednoczonych Mark Brzezinski, ambasador Izralea Ja’akow Liwne czy przedstawiciele lokalnych władz.

Do zebranych przy pomniku Bohaterów Getta zwrócił się na nagraniu Antony Blinken, sekretarz stanu USA. Opowiadał o losach swojego ojczyma Samuela Pisara i zaznaczał, jak ważne jest pamiętanie o ofiarach nazizmu.

– Ponieważ tracimy coraz więcej ocalałych, odpowiedzialność za przekazywanie i zmaganie się z tą historią przechodzi na nas wszystkich. Jestem wdzięczny miastu Białystok, jego mieszkańcom i władzom za upamiętnianie tego dnia. Dzięki temu przyszłe pokolenia będą miały świadomość, co się tutaj wydarzyło – mówił Blinken.

W imieniu ocalałych z białostockiego getta głos zabrał mieszkający w USA Benjamin Midler.

– Po likwidacji getta trafiłem do obozu koncentracyjnego, ale przeżyłem. Nigdy nie zapominajmy i nigdy nie składajmy broni. Dziękuję, że mogłem tu być z Państwem na tej uroczystości, to dla mnie bardzo wzruszające - przyznał.

Wydarzenie zwieńczyło złożenie wieńców pod pomnikiem Bohaterów Getta.

Po uroczystości na placu Mordechaja Tenenbauma, zebrani goście przenieśli się pod kamienicę ul. Dąbrowskiego 20, gdzie urodził się ocalały z białostockiego getta i niemieckich obozów koncentracyjnych doradca prezydenta USA Johnna F. Kennedy’ego - Samuel Pisar. Odsłonięto tam poświęcone jego rodzinie Stolperstein - kamienie pamięci.

Na kostkach brukowych wmurowanych w chodnik znajdują się mosiężne tablice, na których wyryto nazwiska upamiętnionych osób: Dawida Pisara – ojca Samuela, Heleny Pisar – matki, Friedy Pisar – siostry, Fejgel Suchowolskiej – babci, Abrahama Memela Suchowolskiego – wuja.

Tego samego dnia wieczorem na Rynku Kościuszki odbędzie się plenerowy spektakl "Skrzypek na dachu" Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie.

Środowe uroczystości to nie koniec obchodów rocznicy wybuchu powstania. Dzień później (17 sierpnia) o godz. 19:30 na Placu Jana Pawła II w Białymstoku odbędzie się koncert pn. „Mein shtetele” w wykonaniu zespołu Di Galitzyaner Klezmorim.

Kolejnego dnia odbędzie się spacer historyczny, a 20 sierpnia wieczorem (w rocznicę zakończenia akcji likwidacji białostockiego getta) - na torach kolejowych w pobliżu dawnego Dworca Poleskiego zapłonie "Światło Pamięci".

Obchody 80. rocznicy Powstania w Getcie Białostockim potrwają do listopada.

Białostockie getto zostało utworzone przez niemieckich okupantów 26 lipca 1941 roku. Na obszarze, który dziś wyznaczają ulice Lipowa, H. Sienkiewicza, Towarowa i Poleska, zamknięto ok. 40 tysięcy osób żydowskiego pochodzenia. Główne bramy do getta znajdowały się przy ulicach I. Malmeda (wtedy Kupieckiej) i Jurowieckiej.

Zamknięci w getcie ludzie byli zmuszani przede wszystkim do pracy na rzecz władz okupacyjnych. W 1943 roku Niemcy postanowili dokonać likwidacji getta. Podczas akcji likwidacyjnej w dniach 15-16 sierpnia wybuchło powstanie, które zostało brutalnie stłumione. Ostateczna likwidacja getta nastąpiła we wrześniu. Jego mieszkańcy zostali wywiezieni do różnych obozów zagłady, głównie do Treblinki. Szacuje się, że z 40 tysięcy osób przeżyło niecałe 300.

Zobacz też: