Piotr Bajko: Nie zamykam swojej wiedzy w archiwum

Kurier Hajnowski: Skąd zainteresowania historią naszego regionu?

Piotr Bajko, leśnik, dziennikarz, historyk-regionalista: Pamiętam, jak na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku pytany przez kogoś przyjezdnego o historię poszczególnych obiektów w Białowieży, kręciłem się w wypowiedziach i pociłem, aby nie wypaść przed pytającym na człowieka mało znającego swoją miejscowość. O ile w tym czasie były dostępne publikacje na temat Puszczy Białowieskiej, to o samej Białowieży było w nich niewiele, tylko jakieś zdawkowe, pojedyncze zdania. To właśnie wtedy zacząłem szukać informacji o miejscowości, o jej najważniejszych obiektach, ludziach i wydarzeniach. W różnych źródłach.

Wertowałem literaturę, wysupłując z niej potrzebne dane, zaglądałem do różnych dokumentów, które mi się trafiały w ręce, rozmawiałem ze starszymi ludźmi. Sporządzałem wypisy, robiłem notatki. Po pewnym czasie stwierdziłem, że już mogę coś napisać o Białowieży i opublikować w prasie (od 1968 roku byłem korespondentem terenowym "Gazety Białostockiej"). I tak się to zaczęło. Bakcyl potrzeby poznawania dziejów swojej rodzinnej miejscowości i otaczającej ją puszczy nie opuszcza mnie do dzisiaj.

Wiele informacji, zdjęć jakie Pan posiada można nazwać perełką. W jaki sposób zbiera Pan materiały?

- Oj, w jaki tylko się da. Ostatnio dużo informacji i zdjęć pozyskuję niejako w odpowiedzi na moje publikacje prasowe i w internecie. Ludzie sami mnie odszukują i opowiadają o swoich przodkach, którzy niegdyś mieszkali i pracowali w Białowieży czy też we wsiach i osadach rozsianych po całej Puszczy Białowieskiej. Dzięki ich informacjom udało mi się opracować niejedną biografię czy uzupełnić swoją wiedzę o różnych wydarzeniach. Wiedzy nie zamykam w swoim archiwum, dzielę się z nią z innymi przez publikacje, w tym w "Kurierze Hajnowskim".

Piotr Bajko krytycznie o swojej wiedzy

Jakie opowieści, informacje, do których Pan dotarł, zaskoczyły Pana najbardziej?

- Właściwie jestem zaskakiwany niemal każdego miesiąca, uzmysławiając sobie za każdym razem, jak uboga jest jeszcze moja wiedza o rejonie Puszczy Białowieskiej. Jednak największe wrażenie w ostatnich latach zrobiło na mnie odkrycie, że światowej sławy ortopeda radziecki Gawriił Ilizarow urodził się w Białowieży. Początkowo myślałem, że być może chodzi o jakąś inną Białowieżę, ale drążenie tego tematu upewniło mnie stuprocentowo, że to stało się w mojej rodzinnej miejscowości. Szczęka mi natomiast opadła z wrażenia, jak któregoś dnia, w trakcie badań tej sprawy, zadzwoniła do mnie z Moskwy wnuczka słynnego białowieżanina. Okazało się, że w tym samym czasie ona szukała informacji, w którym konkretnie domu w Białowieży urodził się G. Ilizarow i czy w ogóle ten dom jeszcze istnieje (już nie). Poprosiła o pomoc ambasadę rosyjską w Warszawie. Jedna z osób, do której ambasada się zwróciła w tej sprawie, wskazała mnie, jako tego, który może cokolwiek o tym wiedzieć. Zupełna transcendencja.

Wiele mówi się o carskiej Białowieży, jednak publikacji mamy niewiele. Co czytelnik odnajdzie w Pańskiej książce?

- Okres carski to przede wszystkim gwałtowny rozwój Białowieży. Mało kto w swoich białowieskich publikacjach chce to zauważyć. W mojej książce temat ten ciągle się przewija. Czytelnik znajdzie też osobne artykuły, poświęcone m.in. carskim polowaniom, historii pałacu wybudowanego na polecenie cara Aleksandra III i obiektom jemu towarzyszących, historii kolei do Białowieży etc.