List w butelce. Zostawili go budowniczowie białostockiej katedry

Na list natrafiły ekipy prowadzące remont katedralnych wież. O tym, że wieże wymagają remontu, wiadomo od 2022 roku. Wtedy bowiem wykonano przegląd ich stanu technicznego.

- Stwierdzono zły stan techniczny konstrukcji drewnianej hełmów na skutek nieszczelnego i skorodowanego pokrycia blachą miedzianą, rozszczelnionymi obróbkami blacharskimi i postrzelinami z okresu I oraz II wojny światowej, korozję galwaniczną metali wynikającą ze zjawiska w szeregu napięciowym metali. W tym przypadku na styku miedzi i stali występuje silna i nadmierna korozja stali - przypomina białostocka Kuria Metropolitarna.

W tym roku rozpoczęły się długo oczekiwane prace remontowe. Ruszyły 3 czerwca. W planach jest remont krzyży i gałek miedzianych z ich galwanicznym złoceniem, remont koron z odtworzeniem brakujących detali i ich pozłocenie, wzmocnienie konstrukcji nośnej koron, dodatkowe wzmocnienie konstrukcji iglic elementami ze stali kwasoodpornej, odtworzenie brakujących i skorodowanych elementów pokrycia z blachy miedzianej, remont konstrukcji drewnianej wewnątrz hełmów z zabezpieczeniem ogniochronnym i biobójczym drewna, a także naprawa instalacji odgromowej wież. Prace w wieżach potrwają przynajmniej do listopada tego roku.

Dzień po rozpoczęciu remontu, 4 czerwca, podczas demontażu gałki i krzyża na prawej wieży została znaleziona... butelka z listem. List napisali 6 sierpnia 1904 roku - w święto Przemienienia Pańskiego - budowniczowie katedry.

- W tym cennym dokumencie zostały opisane okoliczności budowy świątyni oraz wymienione osoby nadzorujące prace - wymienia Teresa Margańska, rzeczniczka prasowa Kurii Metropolitarnej w Białymstoku. - List świadczy o wielkiej ufności w Bożą Opatrzność budowniczych i wiernych parafii p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku. Autorzy listu piszą bowiem, że ta piękna świątynia została wybudowana mimo wielkich trudności, jakie napotykano ze strony ówczesnych władz oraz braku środków finansowych. Pragnienie posiadania nowej, własnej świątyni bardzo mobilizowało parafian do wspólnej pracy i dzielenia się tym, co mogło służyć temu dziełu.

A oto pełna treść listu:

„Budowa Kościoła w Białymstoku rozpoczęta była w 1900 roku. Wieże wykończone w 1904 r. Prezesem komitetu budowy kościoła ksiądz kanonik Wilhelm Szwarc, miejscowy dziekan. Projekt na budowę wykonał budowniczy z Warszawy P. Józef Dziekoński. Majstrowie byli z Warszawy. Murarski: Wacław Wędrowski, jego podmajstry Franciszek Stryjecki, ciesielski: Adam Frankiewicz, roboty przy rusztowaniu i bukszteli do sklepienia prowadził miejscowy obywatel i cieśla Michał Borowski. Część gospodarczą kancelaryjną i rachunkowość prowadził obywatel miejscowy Józef Rymiński.

• Do składu komitetu należeli:

• p. Franciszek Malinowski,

• A. Wieczorek,

• W. Moniuszko,

• J. Karpowicz,

• J. Neryng,

• H. Prago,

• R. Lenczewski,

• K. Łuszczewski,

• K. Łowicki,

• R. Jakobi,

• J. Kucharski,

• A. Koch,

• G. Roleder

• i M. Borowski,

prócz tego z 22 wsi należących do tej parafii należało 47 deputowanych którzy wraz ze swymi współbraćmi nieśli dużą pomoc ja ofiarę pieniężną tak i naturą przy budowie kościoła.

Budowa kościoła rozpoczęta była w nader ciężkich warunkach, bez grosza pieniędzy i trudność ze strony rządu i pozwolenie budowy nowej świątyni. Zatem podjęto myśl rozszerzenia starego kościoła który zbyt szczupłym był dla rzymsko-katolickiej ludności.

Na skutek usilnych starań przez ks. Kanonika Szwarca uzyskano pozwolenie. Nie czekając aż zbierze się znaczniejszy fundusz, z ufnością w pomoc Boga i ludzi dobrej woli, przystąpiono do budowy kościoła a w dniu 11 czerwca 1900 roku dokonano poświęcenia fundamentów.

Rozrzewniającą była scena illustrująca ofiarność parafian Białostockich. Gdy po pierwszemu przemówieniu ks. kanonik Szwarc schodził z kazalnicy pewna staruszka żebraczka wetkneła mu do ręki węzełek z całym swym majątkiem jaki zebrała chodząc na kulach przez wiele lat. A grosz ten prawdziwie wdowi wynosił około 10 róbli miedziakami.

6 sieprnia 1904 roku dzień Przemienienia Pańskiego

Gorliwy i przychylny dozór nad materjałami przy budowie miał Andrzej Dombrowski” (pisownia oryginalna)

Jak mówi wojewódzki konserwator zabytków Adam Musiuk, list budowniczych katedry to niezwykle cenne odkrycie.

- Ten wyjątkowy dokument opowiada o okolicznościach powstania świątyni oraz o osobach, które były zaangażowane w jej budowę. Odnajdujemy w nim wiele nazwisk. Dodatkowo, obok listu, odnaleziono miedzianą, lutowaną tubę z danymi blacharza, który również pracował przy budowie katedry - mówi konserwator wojewódzki. Pytany o to, gdzie trafi list, odpowiada: - Właścicielem listu jest parafia. W tej chwili poprosiłem o informację, w jaki sposób list zostanie zabezpieczony i ewentualnie wyeksponowany. Po odnalezieniu poprzedniego listu dostaliśmy informację, że znajdzie się on w Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnym - dodaje konserwator.

Znaleziony na początku czerwca list to bowiem kolejne odkrycie w katedrze. Poprzedni list znaleziono podczas demontażu krzyża na sygnaturce Archikatedry Białostockiej. W niej schowany był list w butelce, datowany na początek XX wieku. Napisany został w 1903 roku przez budowniczych katedry.

Niewykluczone, że kolejna niespodzianka może skrywać się w drugiej wieży. Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny został zbudowany w latach 1900-1905 według projektu Piusa Dziekońskiego staraniem księdza dziekana Wilhelma Szwarca. Świątynię konsekrowano w 1931 roku. Od 1945 roku pełniła funkcję kościoła prokatedralnego. W 1980 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków województwa podlaskiego. Obecnie to Archikatedra.

Neogotycki Kościół powstał na początku XX wieku jako dobudówka do małego, barokowego kościoła Wiesiołowskich i Branickich.