Dwa festiwale muzyki cerkiewnej. Czy będzie porozumienie?

Kurier Hajnowski: Czy to prawda, że powstał projekt porozumienia pomiędzy Fundacją Muzyka Cerkiewna a Stowarzyszeniem Miłośnicy Muzyki Cerkiewnej i parafią prawosławną Św. Trójcy w Hajnówce w sprawie wspólnego organizowania festiwalu muzyki cerkiewnej?

Ks. Michał Niegierewicz: To prawda. Pan Buszko zabiegał u metropolity Sawy, żeby festiwale połączyć. Metropolita skierował sprawę do naszego komitetu organizacyjnego, więc spotkaliśmy się jesienią ubiegłego roku. Mediacji podjął się sam były premier i marszałek Sejmu, Włodzimierz Cimoszewicz. Spotkaliśmy się panem Cimoszewiczem i starostą, a z drugiej strony Mikołajem Buszko i Ireną Parfieniuk. Długo rozmawialiśmy.

Nie wiem, na ile były szczere intencje pana Buszko, ponieważ, mimo iż zabiegał o spotkanie, od razu na samym początku powiedział, że nic go nie zmusza do tego, żeby szukać porozumienia. To jakieś dziwne, bo niby chce i zarazem dystansuje się. Jednak wypracowaliśmy ogólny zarys porozumienia i przedstawiliśmy to naszemu komitetowi organizacyjnemu oraz metropolicie Sawie, zwierzchnikowi Cerkwi w Polsce, który odpowiedział "jakie porozumienie wypracujecie, takie zatwierdzę".

Na przełomie stycznia i lutego 2009 roku pismo w sprawie porozumienia przekazaliśmy panu Buszko. Na razie bez odpowiedzi. Mikołaj Buszko często zarzucał nam, że to on wychodzi z inicjatywą, a my bojkotujemy. Podjęliśmy wyzwanie, daliśmy propozycję, ale do tej pory nie ma żadnego odzewu. Szkoda. Nie wiem, czy jest dalszy sens jakichś pertraktacji?

Czy po siedmiu latach od podzielenia festiwalu takie porozumienie jest możliwe? Jeśli tak, to jakie warunki muszą być spełnione przez drugą stronę? Jeśli nie, to dlaczego?

- Wszystko jest możliwe, u Boga nawet niemożliwe rzeczy są możliwe. Jednak potrzeba chęci dwóch stron. Mówi się, że do "tanga trzeba dwojga". Ważne też, aby intencje były szczere. Nie jakieś pozorowane, nie obliczone na coś, ale absolutnie szczere. Oczywiście, że byłoby lepiej, gdyby funkcjonował jeden festiwal, ale są dwa. Jeśli z góry stawia się sprawę, że porozumienie tylko wtedy, gdy będzie to powrót do tego, co było, to taka postawa na pewno nie daje nadziei na porozumienie. Jeżeli chodzi o warunki, to przede wszystkim dobra wola i więcej pokory. Na takim fundamencie można by było budować coś nowego.

Dlaczego strony porozumienia proponują zmienioną nazwę festiwalu jako "Hajnowski Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej"?

- Taką nazwę proponujemy, ale pan Buszko nie wypowiedział się w tej kwestii. Nazwa nie jest dana raz na zawsze. Festiwal cały czas przechodził metamorfozy. Początkowo były to Dni Muzyki Cerkiewnej, potem Ogólnopolskie Dni Muzyki Cerkiewnej, następnie Międzynarodowe Dni Muzyki Cerkiewnej, w końcu Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej. Po rozłamie przyjęliśmy nazwę Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej. Uważam, że po pierwsze, proponowana nazwa byłaby wypadkową nazw tych dwóch festiwali.

Po drugie, bardzo dobrze brzmi "Hajnowski Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej", ponieważ tego typu festiwali na świecie jest bardzo dużo. Jestem zapraszany jako juror i jako dyrygent chóru do różnych miejsc festiwalowych - w Moskwie, Symbirsku, Grodnie, Kijowie, ale także w Serbii, a nawet Belgii, gdzie jest organizowany podobny festiwal, tylko muzyki chorału gregoriańskiego. Wiele festiwali nazywa się festiwalami muzyki cerkiewnej. Jednak przymiotnik "hajnowski" podkreśla, że chodzi o festiwal zrodzony w Hajnówce i promujący Hajnówkę.

Organem decyzyjno - kontrolnym ma być 9-osobowa Rada Festiwalu, w tym po 4 osoby współorganizatorów oraz 1 osoba - zwierzchnik Cerkwi prawosławnej. Jak powołanie takiej Rady mogłoby wpłynąć na zmiany w organizacji festiwalu?

- Rola dyrektora sprowadza się do funkcji reprezentacyjnej, powitania, pożegnania, natomiast organem decyzyjnym teraz jest komitet organizacyjny, a byłaby rada festiwalu. Rada określałaby budżet festiwalu, powoływała dyrektora, jury nakreślałaby wszystkie kierunki. Przede wszystkim finanse, przejrzystość tych finansów. Wiadomo, gdzie powstaje przedsięwzięcie, tam potrzebne pieniądze, a gdzie są pieniądze, tam rodzą się różne podejrzenia.

Jeżeli to są pieniądze społeczne, tym bardziej wszystko powinno być tak przejrzyście zrobione, żeby każdy mógł mieć wgląd, bo nie mamy nic do ukrycia. Stąd rada miałaby lepszy wydźwięk społeczny. Natomiast jak dotąd, festiwal jest owiany mgiełką tajemnicy, nie zawsze wiadomo, co się tam robi, dlatego proponujemy powalanie rady. Zresztą to nie jest nowy pomysł. Kiedyś, gdy jeszcze był jeden festiwal, metropolita proponował radę. Została powołana w bólach.

Jednak faktycznie jej rola sprowadziła się do reprezentacji, nie do decyzji, bo wtedy pan Buszko wszystkich trzymał na odległość kija. Dlatego nie miała racji bytu. Chcemy, żeby faktycznie była organem decyzyjnym.

W projekcie jest mowa o udziale w Radzie Festiwalu zwierzchnika Cerkwi prawosławnej. Dlaczego nie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego?

- Festiwal odbywa się w cerkwi. Jest to muzyka cerkiewna, więc taka jak modlitwa w cerkwi. Dlatego musi być przedstawiciel metropolity, który miałby nie tylko wgląd w przebieg festiwalu, ale także realny głos. Pilnowałby porządku w sensie sacrum. Oczywiście, chodzi tu o przedstawiciela naszej, polskiej Cerkwi Prawosławnej czyli Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Dziękuję za rozmowę.