Czy chcemy jeszcze się ścigać? Europejski Kongres Finansowy w Sopocie o zagrożeniach i rekomendacjach dla Polski i Europy

- Polska jest dzisiaj szóstą gospodarką w Unii Europejskiej, przez ostatnie lata jedną z najszybciej rosnących w Europie. Było to możliwe dzięki odważnym transformacjom. Ten sukces nie może nas jednak uśpić. Musimy dobrze zrozumieć jakie zmiany przechodzi otoczenie zewnętrzne, jakie zmiany przechodzi cały świat. Zmagamy się z wieloma kryzysami jednocześnie. Pandemia, kryzys energetyczny czy barbarzyńska napaść Rosji na Ukrainę – mówił podczas Europejskiego Kongresu Finansowego Andrzej Domański, minister finansów.

I to właśnie wokół zagrożeń zewnętrznych i wewnętrznych skupiała się dyskusja na licznych panelach EKF, gdzie niemal 2000 specjalistów, ekspertów i praktyków w dniach 10-12 czerwca 2024 roku w hotelu Sheraton dyskutowało i prognozowało to, jak w najbliższych latach powinna zmieniać się nie tylko Polska, ale i cała Europa.

- Wzrost napięć międzynarodowych prowadzi do relokacji inwestycji do Europy. Polska jest beneficjentem takich procesów jak nearshoring. Nasza silna obecność w Unii Europejskiej zwiększa znaczenie naszego zobowiązania do kształtowania europejskiej wspólnoty. Silniki napędzające dotąd nasz wzrost stają się coraz mniej wydajne. Nie będziemy już mogli dłużej konkurować niskimi kosztami pracy. Musimy zacząć od transformacji energetycznej, to ona jest warunkiem transformacji całej gospodarki - podkreślał Andrzej Domański.

Rekomendacje dla krajowej gospodarki. Czy polskiego złotego wkrótce zastąpi euro?

- Europejski Kongres Finansowy to jedna z dziewięciu konferencji, jakie organizujemy w ciągu roku. Możemy w ich trakcie przedyskutować kwestie, które gdzie indziej nie wybrzmiewają z wystarczającą mocą. Wyciągamy wnioski, opracowujemy rekomendacje dla lepszego kierowania gospodarką kraju oraz stabilnego wzrostu w Europie. W tym roku postawiliśmy sobie za cel znalezienie rozwiązań, aby globalne przepływy kapitałowe wspierały demokracje, a nie autorytaryzmy. Wskazać, w jaki sposób uzupełniać mechanizmy kapitałowe, żeby z powodów ekonomicznych opłacało się wspierać demokratyczny system – mówił prof. Leszek Pawłowicz, wiceprezes Fundacji Centrum Myśli Strategicznej (główny organizator EKF) oraz koordynator EKF.

Podczas EKF eksperci z obszaru finansów dyskutowali m.in. na temat przyszłości polskiego złotego, czy powinno zastąpić go euro? Wnioski były jedne. Potrzebna jest wiedza w tym obszarze i dogłębne analizy, zwłaszcza, gdy pod uwagę wziąć kontekst debaty tj. opinię młodych Polaków na temat europejskiej waluty.

Jak pisał Tomasz Chudzyński, dziennikarz „Dziennika Bałtyckiego” młodzi Polacy, w tym mający ekonomiczny, akademicki background, mają spore obawy do operacji zastąpienia złotówki euro. Tak wynika z badań przeprowadzonych przez dr Martę Penczar z Uniwersytetu Gdańskiego, jednocześnie dyrektor EKF Research. Jednocześnie, z innych badań wynika, że młodzi Polacy czują się komfortowo z obecnością Polski w Unii Europejskiej (badania te prowadziła Anna Bichta z Fundacji Think!

- Euro to oczywiście koszty dla państwa, ale i wiele korzyści, mówię to jako umiarkowany entuzjasta wprowadzenia tej waluty w Polsce – mówił Ludwik Kotecki, członek Rady Polityki Pieniężnej, były wiceminister finansów. – Ten proces powinien przebiegać w sposób uporządkowany – najpierw analizy – korzyści do kosztów. Taka wiedza byłaby argumentem, ale jednocześnie nie pozwalałaby, żeby politycy mogli nam wciskać swoje bajeczki. A trzeba przyznać, że w ostatnich latach większość z nich używała euro jako straszaka.

Wolny rynek nie powoduje automatycznie demokracji. Problem nie dotyka jedynie Europy

Patrząc na przyszłość nie tyle Polski, ile całej Europy nie można uciec od refleksji z szerszej perspektywy historycznej czy geopolitycznej. Z jakimi wyzwaniami mierzyć będzie się współczesny świat? Czy istnieje swoista korelacja wolnego rynku i rozwoju demokracji, lub samej demokracji jako takiej?

Prof. Timothy Snyder, Amerykanin specjalizujący się w historii Europy Wschodniej jest sceptyczny w kwestii jednoznacznie pozytywnego wpływu zdrowej gospodarki rynkowej na poziom demokracji. Uważa też, że jednomyślność decyzji w najważniejszych kwestiach Unii Europejskiej powinna ewoluować ku innym mechanizmom. Daleki jest jednak od krytyki Polski, chcącej utrzymać jednomyślność, opartej na złej tradycji liberum veto.

Profesor problem zauważa zarówno w Europie, jak i w jego ojczystych Stanach Zjednoczonych Ameryki. Zatem, czy kapitał może pomóc demokracji? Odpowiedź na pytanie jednoznacznie nie padła.

- Jeśli kapitał jest za bardzo skoncentrowany, jeśli niewielka liczba ludzi dysponuje wielkimi kapitałami, reguły polityczne stają się gorsze. Ci, którzy dysponują tym większościowym kapitałem, będą bezpośrednio apelować do władzy [wykonawczej – red.], nie będą widzieć potrzeby demokracji, bo po co zwracać się do ludzi, skoro można bezpośrednio do władzy? – mówił prof. Timothy Snyder.

Plan dla Polski? „Zielona transformacja powinna nam się udać”

- Polska zielona transformacja powinna nam się udać, wciąż jednak brakuje spójnych ram i priorytetów dyktowanych przez rząd, tak aby rynek mógł się do nich dostosować. Czekamy na to - mówi prof. SGH Agnieszka Słomka-Gołębiowska, przewodnicząca Rady Nadzorczej mBank SA.

Jedną z dyskusji, która podczas Europejskiego Kongresu Finansowego wzbudziła spore emocje, była rozmowa dot. zielonych finansów Polski.

To efekt nie tylko wymagań, jakie na kraje członkowskie rzuca Unia Europejska, ale również podążaniem za trendami, jakie w swojej polityce obierają kolejne rządy, choć jak wskazują eksperci, brakuje wspólnych ram i priorytetów, do których mógłby się dostosować rynek.

- Musimy spojrzeć na to w taki sposób, ile można rzeczywiście dostarczyć kredytów do gospodarki - zaznaczał podczas panelu poświęconemu raportowi Włodzimierz Kiciński, wiceprezes Związku Banków Polskich. - Mamy do czynienia z potrzebą doszacowania kosztów transformacji energetycznej. Na pewno banki samodzielnie nie będą w stanie ponieść kosztów sfinansowania nakładów inwestycyjnych.

Jak twierdzi Agnieszka Słomka-Gołębiowska, profesor SGH, Polska może bardzo dużo nauczyć się z tych działań, które obecnie dzieją się wokół nas, a najważniejszym w tej chwili priorytetem dla Polski powinno być określenie - co znaczy dla nas ta zielona transformacja.

- Rozmawiamy o polskiej transformacji do zielonej gospodarki - mówi Agnieszka Słomka-Gołębiowska, profesor SGH, przewodnicząca Rady Nadzorczej mBank SA oraz członek EU Platform on Sustainable Finance. - Ciągle w Polsce zastanawiamy się, czym ona jest, mówimy o transformacji energetycznej, ścieżkach przejścia dla przemysłu, budownictwa, transportu, jednak brakuje nam długoterminowej polityki dojścia do zeroemisyjności. Tak samo brakuje nam polityki zejścia z paliw kopalnych. To musi być spójne, bo jesteśmy gospodarką, gdzie wysokoemisyjne działalności mocno ważą. Nasza energetyka stoi na węglu i na paliwach kopalnych, jesteśmy uzależnieni od jednego partnera, jeżeli chodzi o import paliw kopalnych, z Rosji przeszliśmy na Arabię Saudyjską. Jest wiele do zrobienia, ale nie ma innego kraju niż nasz, który z takim sukcesem przeszedł z gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej. Polska transformacja powinna nam się udać, wciąż jednak brakuje spójnych ram i priorytetów dyktowanych przez rząd, tak aby rynek mógł się do nich dostosować. Czekamy na to.

A zatem, czy chcemy jeszcze się ścigać? Pytanie, które jednocześnie było hasłem przewodnim Europejskiego Kongresu Finansowego w 2024 roku, znalazło wiele odpowiedzi.

Europejski Kongres Finansowy jest miejscem wypracowywania rekomendacji, co należy zrobić, aby polska gospodarka utrzymywała swoją konkurencyjność i nie schodziła ze ścieżki rozwoju. To także debata, jakie miejsce w stymulowaniu gospodarki może zająć sektor bankowy. O tym, co roku rozmawiają prezesi największych banków w Polsce. W tym roku, co podkreśla redaktor Jacek Klein, dyskusja dotyczyła wyzwań technologicznych, otoczenia makroekonomicznego oraz ryzyk dla sektora bankowego.

A sam wyścig? Udział w nim biorą wszystkie gospodarki świata, zaś pozycji Polski w Europie warto uważnie się przyglądać i obserwować zmiany, zwłaszcza w obliczu zapowiadanych reform.