Co nam mówi krew

Nie powinniśmy sami, na podstawie otrzymanych wyników badania, oceniać, czy jesteśmy zdrowi czy chorzy. Właściwie może to ocenić tylko lekarz, który bierze pod uwagę łącznie różne wartości i wyciąga odpowiednie wnioski. Uwzględnia przy tym wiek, płeć (a w przypadku naszej czytelniczki, oczywiście, i ciążę), sposób odżywiania, wysiłek fizyczny, przyjmowane leki i inne czynniki. Jednak trzeba wiedzieć, że podstawowe badania krwi, to morfologia oraz OB, wyrażone właśnie odpowiednimi symbolami. Morfologia mówi nam, z czego krew się składa.

WBC CZYLI LEUKOCYTY

Czy mamy stan zapalny?

l Na to pytanie odpowie nam badanie pod symbolem OB (odczyn Biernackiego) czyli opad - opadanie krwinek czerwonych. Nieprawidłowy wynik opadu jest sygnałem, że w organizmie rozwija się proces zapalny, ale nie wskazuje gdzie. Aby go zlokalizować, potrzebne dodatkowe badania. Badanie OB polega na umieszczeniu próbki krwi w w probówce ze skalą i odczytaniu po godzinie wysokości osadu krwinek na dnie probówki. Norma dla kobiet 6-11 mm, a po 50 r. życia do 30 mm; dla mężczyzn 3-8 mm, po 50 r. życia - do 20 mm.
Wartości podwyższone nie zawsze świadczą o chorobie (np. jest to normalne u kobiet w ciąży i po porodzie). Występują też u osób chorych m.in. na reumatyzm, gruźlicę, niektóre schorzenia wątroby, po zawale serca. Bardzo wysokie OB mają chorzy na białaczkę i inne nowotwory oraz niektóre choroby nerek. Wartości obniżone zdarzają się rzadko, przy tzw. nadkrwistości (nadmierne stężenie hemoglobiny).
l Obecnie coraz częściej badane jest CRP czyli białko C-reaktywne, które powstaje w wątrobie, nim dojdzie do podwyższenia OB. Badanie informuje o istnieniu i wielkości stanu zapalnego, a także o martwicy tkanek. W ciężkich zakażeniach stężenie CRP może wzrosnąć w ciągu doby nawet tysiąc razy. Po zastosowaniu odpowiednich leków obniża się stosunkowo szybko, a więc jest wskaźnikiem skuteczności leczenia. Prawidłowa wartość CRP oznacza, że nie ma w organizmie ostrej, ogólnej infekcji bakteryjnej. Stężenie tego białka nie zwiększa się w okresach cofania się choroby przewlekłej. Norma wynosi do 10 mg/l. Im więcej powyżej tej normy, tym cięższe zakażenia bakteryjne i wirusowe. Podwyższone wartości występują też po operacjach.

To inaczej krwinki białe lub białe ciałka. Wiemy, że pełnią w organizmie funkcję strażników - walczą z różnymi zarazkami, infekcjami. Dzielą się na granulocyty, których jest najwięcej (GRANU), limfocyty (LYMPH) i monocyty (MONO). Każde z nich pełnią inną funkcje w systemie obronnym. Ich wartości podaje się przy "morfologii z rozmazem", czyli procentowym udziałem tych trzech rodzajów. Norma, to 4-9 tys. krwinek białych w milimetrze sześc.
l Leukocytoza - gdy jest ich ponad normę - nie zawsze oznacza chorobę. Zdarza się to u kobiet w ciąży i połogu, u noworodków, po silnym stresie, przemarznięciu, nadmiernym nasłonecznieniu. Najczęściej jednak nadmiar białych ciałek świadczy o stanach zapalnych, zakażeniach bakteryjnych, grzybiczych czy pasożytniczych, zatruciach. Bywa też następstwem ciężkich schorzeń, np. białaczki, zawałów i groźnych urazów.
l Leukopenia, czyli wartości obniżone występują w bardzo ciężkich zakażeniach (np. dur brzuszny), przy niektórych chorobach wirusowych (odra, różyczka), po radio- i chemioterapii, jako działanie uboczne leków (m. in. pewnych antybiotyków, przeciwreumatycznych)

RBC - CZYLI ERYTROCYTY

Tak nazywają się krwinki czerwone, czerwone ciałka. Dzięki hemoglobinie transportują tlen do całego organizmu. Norma: kobiety 4-5,5 mln w milimetrze sześc. krwi, mężczyźni 4,5-6 mln.
l HGB - to wspomniana hemoglobina. "Chwyta" ona i rozprowadza tlen, nadaje krwi czerwony kolor. Norma: 12-17 g/dl.
l HCT - czyli hematokryt. Oznacza procentową objętość masy krwinek czerwonych w pełnej krwi. Może wskazywać na jej nadmierne zagęszczenie lub rozrzedzenie. Norma: 35-52 proc.
Wartości podwyższone tych trzech składników mogą świadczyć o chorobach serca, płuc, nerek, niektórych nowotworach. Natomiast wartości poniżej normy świadczą o anemii, która może być wywołana różnymi nieprawidłowościami w organizmie. Trzeba wówczas wykonać dodatkowe badania.
MCV, MCH, MCHC - to wskaźniki dotyczące krwinek czerwonych. Pomagają ustalić przyczynę niedokrwistości (np. niedobór witaminy B12, wewnętrzne krwawienie). MCV - to średnia objętość krwinki czerwonej (norma 82-92 pikograma - ułamka grama). MCH - to średnia zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej (norma 28-36 pg). MCHC - to średnie stężenie hemoglobiny (norma : 32-36 g/dl).

PLT - CZYLI PŁYTKI KRWI

Jak postępować

l Badanie krwi najlepiej zrobić rano, trzeba być na czczo (przynajmniej osiem godzin po ostatnim posiłku, nie pić nawet wody). Jeśli bierzemy jakieś leki trzeba o tym powiedzieć lekarzowi, bo to może zmienić wynik badania;
l Po pobraniu krwi wacik zwilżony w spirytusie, który nam pielęgniarka przyłoży do miejsca wkłucia, trzeba przycisnąć na kilka minut, nie zginając ręki (często właśnie na skutek zginania ręki pojawia się krwiak);
l Po oddaniu krwi warto bez dłuższego zwlekania zjeść pożywne śniadanie, bo przecież na badanie musieliśmy pójść na czczo.

Nazywa się je trombocytami lub krwinkami płytkowymi. Odgrywają ważną funkcję w procesie krzepnięcia krwi. Norma: 140 tys. - 400 tys. krwinek w milimetrze sześc. Wartości podwyższone występują przy nowotworach szpiku kostnego, rozległych infekcjach, po usunięciu śledziony, czasem po porodach. Zbyt duża liczba płytek oznacza też ryzyko powstawania zakrzepów naczyniowych (np. po krwotokach, udarach, zabiegach chirurgicznych). Z kolei do zbyt małej liczby płytek krwi mogą prowadzić zabiegi chemio- i radioterapii, niektóre choroby (odra, tyfus, mononuleoza, choroby śledziony), niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego. Zbyt mała liczba płytek prowadzi do długiego krwawienia, nawet z niewielkich ran.