29 sierpnia 2013 - 500 urodziny Podlaskiego (wideo)

Książka

Publikacja nosi tytuł: "500 lat województwa podlaskiego. Historia w dokumentach". Autorzy to: Janusz Danieluk, Tomasz Jaszczołt, Marek Kietliński i Barłomiej Samarski. Książka w najbliższym czasie ma trafić do księgarń.

Kurier Poranny: Co takiego wydarzyło się 29 sierpnia 1513 roku, że to właśnie tę datę przyjmuje się jako początek dziejów naszego województwa?

Marek Kietliński: Tego dnia król Zygmunt Stary, na mocy wydanego dekretu, powołał Jana Sapiehę na urząd pierwszego wojewody podlaskiego. Król nie był bowiem zadowolony ze sposobu administrowania tymi ziemiami. Przed utworzeniem województwa podlaskiego wchodziły one w skład rozległego województwa trockiego. W dokumencie wydanym przez Zygmunta Starego można przeczytać, że szwankowała jurysdykcja i niewłaściwie egzekwowany był obowiązek służby wojskowej.

Rozumiem, że dokument przetrwał do naszych czasów.

- Mamy kopię. Oryginał znajduje się w archiwum w Mińsku. Niestety, istotne dla historii naszego regionu dokumenty są rozproszone. Oprócz archiwów w różnych miastach Polski, znajdziemy je m.in. na Białorusi, Ukrainie, Rosji, a nawet w Szwecji. To właśnie te dokumenty stały się kanwą przygotowanej przez nas książki. Powstała w związku z obchodami 500-lecia województwa.

Nie brakuje w niej prawdziwych perełek. Oprócz pism urzędowych, mamy m.in. XIX-wieczne mapy województwa, niemieckie plakaty propagandowe z czasów IIwojny światowej czy okładki pism wydawanych przez Solidarność.

- Naszym celem było opowiedzenie historii województwa poprzez opisanie poszczególnych dokumentów. Liczymy na to, że dzięki tak przystępnej formie, po książkę sięgnie jak najwięcej czytelników. W publikacji przedstawiamy sto najważniejszych, naszym zdaniem, dokumentów wytworzonych w przeciągu 500 lat.
Oprócz opisów dokumentów, w publikacji znajdziemy informacje np. o zaludnieniu poszczególnych miast, czy też zmieniających się granicach województwa. Swoją drogą, te ostatnie są dziś zupełnie inne od pierwotnych.

- To prawda. W skład pierwszego województwa wchodziły: powiaty brzeski, mielnicki, bielski oraz ziemia drohicka. W stosunku do obecnych granic, województwo było większe o takie miejscowości jak: Janów Podlaski czy Biała Podlaska, a mniejsze - m.in. o Łomżę czy Zambrów.

To swego rodzaju paradoks, że miejscowości, które mają Podlasie w nazwie są poza naszym województwem, a np. Łomża - która jest kojarzona raczej z sąsiednim regionem - leży dziś w Podlaskiem.

- To efekt reformy administracyjnej z 1999 roku. Takich nieporozumień by nie było, gdyby zamiast "podlaskie", wprowadzono wtedy nazwę "białostockie". Tak nazywało się nasze województwo przed IIwojną światową. A w jego skład wchodziły zarówno Łomża, Zambrów, jak też Janów Podlaski i Biała Podlaska.

W XX-leciu międzywojennym województwo było całkiem spore. Do 1937 roku leżały w nim nawet Ostrołęka i Ostrów Mazowiecka.

- Nie zapominajmy też m.in. o Grodnie i Wołkowysku, które po wojnie znalazły się po białoruskiej stronie granicy.