Unia korzyści

Firmy przemysłowe odnotowują wzrost produkcji sprzedanej, rosną przychody handlu, w obsłudze nieruchomości i firm oraz w transporcie. Do pozytywnych zjawisk notowanych w gospodarce województwa zaliczyć należy wzrost wydajności pracy oraz rosnące od początku roku zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw.
Branże jak lokomotywy
"Lokomotywami" rozwoju gospodarczego pozostają branże: spożywcza i drzewna. Obydwa działy dominują w przemyśle województwa (partycypują w 2/3 produkcji sprzedanej województwa) i ze względu na potencjał produkcyjny, rozwój i bliskość bazy surowcowej oraz walory ekologiczne regionu są uznawane za branże najbardziej rozwojowe. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej nastąpiła wyraźna poprawa sytuacji podlaskich zakładów mięsnych i drobiarskich. Najbardziej spektakularny wzrost dotyczył eksportu wołowiny. Wraz ze zwiększonym eksportem wyraźnie w górę poszły ceny, co korzystnie odbiło się na rentowności przedsiębiorstw branży mięsnej.
Wzrost produkcji i eksportu niemożliwy byłby bez nowych inwestycji w majątek przedsiębiorstw i proces produkcji. Firmy w ten sposób chcą lepiej przygotować się do konkurencji z unijnymi przedsiębiorstwami. Regionalne zakłady mięsne i mleczarskie planują w 2004 roku przeznaczyć na nowe inwestycje w sumie ponad 200 mln zł. Przedsiębiorstwa branży mleczarskiej dążąc do umocnienia pozycji rynkowej realizują procesy koncentracji.
Mogą być problemy
Według Zakładu Badań Rynkowych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w Warszawie zagrożeniem dla regionalnego rozwoju przemysłu mleczarskiego jest sztywne utrzymanie kwot mlecznych do roku 2014/2015. Jeśli kwoty mleczne nie zostaną podwyższone, za sześć lat Polska będzie importować produkty mleczarskie, mimo sprzyjających warunków rozwoju produkcji mleka w regionie północno-wschodnim.
W przemyśle drzewnym poważnym problemem jest brak surowca. Producenci mebli i tartaki mogą być zmuszeni do ograniczenia produkcji, w dalszej perspektywie nawet do zwolnień pracowników. Na brak drewna na rynku złożyło się kilka przyczyn. Najważniejsza to zmienność 10-letniego planu ścinki drzew. pomimo zwiększonego popytu na surowiec drzewny nie można zwiększyć wyrębu. Niedostateczny popyt odbił się niekorzystnie na poziom cen. Na wzrost cen drewna wpłynęła również zmiana podatku VAT oraz wzrost eksportu.
Z dużymi problemami (wysokie zadłużenie, silna konkurencyjność producentów zagranicznych, załamanie rynków wschodnich) borykają się największe zakłady włókiennicze regionu.
Prostsze procedury
O poprawie koniunktury świadczy również rosnące zainteresowanie nowymi pracownikami, jednak wiele firm wskazuje na problemy związane ze znalezieniem fachowej kadry.
Jak podkreślają podlascy przedsiębiorcy, duże nadzieje na rozwój na rozwój swoich firm upatrują w eksporcie do UE. Ze względu na wspólnych obszar celny uproszczeniu uległ handel z zachodnią Europą (brak odpraw celnych), co z kolei wpływa na spadek kosztów związanych z eksportem i wymusza pewne zmiany w organizacji przedsiębiorstw (m .in. przesuwanie pracowników z działów handlowych do marketingu).
Duże podlaskie firmy o ustalonej marce konkurują z powodzeniem na rynkach polskich i zagranicznych. Ich znaki firmowe oraz wyroby są dobrze znane w Polsce oraz poza granicami kraju. Małe i średnie firmy konkurują przede wszystkim na rynku lokalnym. Niższa konkurencyjność rodzimych MŚP na rynku krajowym wynika z długiego okresu niedoiwestowania firm.
Państwowe też nieźle
Poprawia się kondycja ekonomiczna przedsiębiorstw państwowych. Na 26 jednostek podległych wojewodzie (i prowadzących działalność gospodarczą) 13 wypracowało w bieżącym roku zysk netto. W rankingu firm państwowych opublikowanym w "Gazecie Prawnej" województwa podlaskie zajęło 3. miejsce w kraju z 11 przedsiębiorstwami, które w 2003 roku wypracowały zysk netto w wysokości co najmniej 100 tys. zł.
Zachętą do zwiększenia inwestycji na Podlasiu było utworzenie Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, w której ulokowało się dotychczas 91 inwestorów zatrudniających łącznie 2700 osób (w tym podstrefie suwalskiej 32 inwestorów, zatrudniających 1474 pracowników). Aktualnie 12 firm działających na terenie strefy rozbudowuje lub modernizuje swój majątek.

Źle z inwestycjami
Pod względem atrakcyjności inwestycyjnej region Podlasia znalazł się w ostatniej grupie D. Ogromnym hamulcem w rozwoju podlaskiej przedsiębiorczości poza brakiem informacji jest przede wszystkim bariera komunikacyjna oraz brak komunikacji lotniczej. szczególnie infrastruktura drogowa i kolejowa wymaga ogromnych nakładów. Dodatkowo nakłada się na to problem przebiegu międzynarodowej trasy Via Baltica oraz spory z organizacjami ekologicznymi. Niedostateczne jest również zaplecze techniczne, które czyni województwo podlaskiego mało dostępnym. Niska atrakcyjność regionu przekłada się na udział województwa podlaskiego w transferze bezpośrednich inwestycji zagranicznych, które spłynęły do Polski po 1991 roku. Z łącznej kwoty transferów bezpośrednich inwestycji zagranicznych, które spłynęły do Polski wynoszącej prawie 73 mld dolarów Podlasie uzyskało zaledwie 0,5 proc., z czego większość to efekt prywatyzacji istniejących wcześniej zakładów (dane PAIZ). Obecnie jedynymi inwestycjami zagranicznymi w województwie, stawianymi od podstaw, są hipermarkety oraz hotel w Augustowie.
W pierwszym półroczu 2004 roku nakłady inwestycyjne poniesione przez przedsiębiorstwa z Podlasia wyniosły 379,9 mln zł (w cenach bieżących). Największy wzrost inwestycji w I półroczu br. nastąpił w budownictwie - o 80 proc. w relacji do analogicznego okresu ubiegłego roku. Wyjątkiem od ogólnej tendencji jest branża obsługi nieruchomości i firm oraz nauka. Tutaj zanotowano spadek inwestycji aż o 40 proc. w stosunku do okresu styczeń-czerwiec ubiegłego roku. Obserwowaną od kilku miesięcy tendencją jest odchodzenie przedsiębiorców od zakupów używanych środków trwałych (były one o 1/3 niższe niż rok wcześniej). Znacząco wzrosła liczba rozpoczętych inwestycji - o niemal połowę w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego (wzrost wartości inwestycji o 1/6 w stosunku do I połowy 2003 roku).
Aż brakuje mieszkań
Poprawie ulega sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstw budowlanych. Wyniki sprzedaży zarówno w za II kwartał 2004 roku, jak również za I półrocze są wyraźnie lepsze niż w analogicznych okresach ubiegłego roku. W bieżącym roku wzrósł także przychód ze sprzedaży wyrobów i usług przypadających na jednego zatrudnionego w budownictwie. W I półroczu 2004 roku wyniósł 97.502 zł i zwiększył się o 1/3 w stosunku do sześciu miesięcy ubiegłego roku.
Na rynku nieruchomości w II kwartale bieżącego roku brakowało mieszkań. Duży popyt w IV kwartale ubiegłego roku i I kwartale 2004 roku wywołany obawami o wzrost cen (m. in. wyższy podatek VAT) po przystąpieniu do Unii Europejskiej spowodował wyczerpanie ofert zarówno mieszkań nowych, jak i używanych. Firmy deweloperskie właściwie nie dysponują lokalami gotowymi do zasiedlenia. Cześć umów zawieranych przed 1 maja 200 roku i obecnie dotyczy budynków, których budowa niedawno się rozpoczęła lub dopiero ruszy. Wskazują na to również dane statystyczne. W II kwartale 2004 roku zmalała liczna mieszkań oddanych do użytku, wzrosła zaś liczna mieszkań w budowie. W I półroczu 2004 roku oddano do użytku o niemal 1/3 mniej mieszkań niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W ciągu 6 miesięcy najwięcej mieszkań wybudowano w budownictwie indywidualnym (70,5 proc. ogółu). Spółdzielnie wybudowały co szóste mieszkanie, zaś inwestorzy budujący na sprzedaż lub wynajem co dziesiąte. Największy spadek liczby mieszkań oddanych do użytku odnotowali inwestorzy budujący na sprzedaż lub wynajem (o 2/3 w stosunku do I półrocza 2003 roku).
Rośnie sprzedaż
Sprzedaż detaliczna zrealizowana przez przedsiębiorstwa handlowe i niehandlowe w okresie styczeń-sierpień 2004 roku wyniosła 3032,8 mln zł i była wyższa w stosunku do ośmiu miesięcy ubiegłego roku o 17, 3 proc.
W sierpniu tego roku w stosunku do analogicznego miesiąca sprzed roku odnotowano wzrost sprzedaży odzieży, obuwia, paliwa, mebli i artykułów RTV i AGD. Zmniejszyła się natomiast sprzedaż m.in. prasy, książek oraz żywności, napojów i wyrobów tytoniowych.
W drugim półroczu 2004 roku pojawiło się nowe zagrożenie dla podlaskich firm handlowych polegające na wprowadzeniu przez Białoruś od 1 lipca 2004 roku ceł na większość towarów. Spadek liczby obcokrajowców przekraczających granicę polsko-białoruską w miesiącu lipcu wyniósł niespełna 25 proc. w stosunku do czerwca. W najgorszej sytuacji znalazły się sklepy z materiałami budowlanymi oraz sprzętem RTV-AGD. Po lipcowym załamaniu obserwuje się obecnie stopniowe zwiększanie liczby przyjezdnych.
Trochę optymizmu
Podlaskie przedsiębiorstwa dobrze poradziły sobie w pierwszym okresie po akcesji Polski do Unii Europejskiej. W regionie funkcjonuje wiele przedsiębiorstw, które z powodzeniem konkurują na unijnym rynku. Mocną stroną podlaskiej gospodarki jest przemysł spożywczy, który od maja 2004 roku odnotował wysoki wzrost eksportu do UE dzięki atrakcyjnym cenom. O optymizmie podlaskich przedsiębiorców świadczy ich większa skłonność do inwestowania. Należy się spodziewać, że rozpoczęte inwestycje przyczynią się do wzrostu produkcji i eksportu oraz trwałej poprawy koniunktury gospodarczej w regionie.