Minusy umowy-zlecenia

Różnice są znaczne. Umowa-zlecenie to umowa cywilnoprawna, którą zawiera się na podstawie kodeksu cywilnego, a nie kodeksu pracy. Osoby, które ją popisują, tracą ochronę prawną oraz różne uprawnienia socjalne i pracownicze. Nie mają one statusu pracownika, a więc nie mogą wziąć do urlopu wypoczynkowego. Nie mają też zagwarantowanej określonej wysokości wynagrodzenia, ale i nie muszą mieć zachowanych norm czasu pracy. W takiej umowie strony swobodnie ustalają sobie wzajemne prawa i obowiązki. Najważniejsze, aby treść lub cel umowy nie były sprzeczne z ustawą ani zasadami współżycia społecznego.

l Podpisanie umowy o pracę oznacza osobiste świadczenie pracy. Z kolei zleceniodawca może posłużyć się osobą trzecią, przyjmując na siebie ryzyko jej działalności.
l Przy umowie o pracę obowiązuje bezwzględna odpłatność za pracę, natomiast zlecenie może być świadczeniem nieodpłatnym.
l Umowa o pracę zobowiązuje pracownika do przestrzegania wszystkich reguł w zakładzie pracy, do służbowej zależności i pracy w zespole.
l Taki pracownik musi wykonywać pracę w określonym czasie i miejscu. Ta zasada nie jest konieczna przy umowie-zleceniu.
l W umowie o pracę pracownik godzi się nie tylko na wykonanie konkretnego zadania (jak w umowie-zleceniu), lecz do stałego wypełniania określonego rodzaju pracy, która jest związana z określonym stanowiskiem, zawodem lub kwalifikacjami. Stosunek pracy to zobowiązanie się pracownika do starannego działania, a nie do osiągnięcia określonego rezultatu.
Osoby, które podpisały taką umowę, ponieważ pracodawca wprowadził je w błąd, mogą dochodzić swych praw przed sądem pracy. Są cztery przesłanki, które - kiedy łącznie zaistnieją - mają istotne znaczenie dla ustalenia, jaki jest charakter prawny takiej umowy. Jeżeli:
l jest to praca określonego rodzaju
l wykonywana na rzecz pracodawcy
l oraz pod jego kierownictwem
l a pracodawca zobowiązuje się do wypłacenia wynagrodzenia
to zatrudnienie w takich warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę umowy zawartej przez strony. Jeżeli w umowie w równym stopniu występują cechy charakterystyczne dla umowy o pracę i umowy-zlecenia, wtedy o rodzaju umowy decyduje zgodny zamiar stron oraz cel przyświecający im w chwili zawierania umowy.

PRZYKŁAD

Z treści rozmowy między pracownikiem a pracodawcą wynika, że obie strony podpiszą umowę o pracę. Pracownik podejmuje zatrudnienie, a po pewnym czasie szef przedstawia mu do podpisania umowę-zlecenie, mówiąc, że od jej podpisania zależy dalsza praca lub nawet wypłata pensji dla pracownika. W takiej sytuacji pracownik może wystąpić do sądu pracy z pozwem o ustalenie stosunku pracy.

Pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy może skierować do sądu zarówno osoba, która ma podpisaną umowę o pracę, jak i osoba, która pracuje bez podpisanej umowy. Tu należy pamiętać, że pracodawca ma obowiązek potwierdzenia na piśmie rodzaju i warunków umowy niezwłocznie, nie później niż w ciągu siedmiu dni od rozpoczęcia pracy.
Oprócz pracownika pozew może złożyć inspektor pracy na prośbę pracownika lub na podstawie kontroli u pracodawcy. Należy podkreślić, ze inspektor pracy może wystąpić do sądu pracy o ustalenie stosunku pracy nawet wtedy, gdy osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej jest temu przeciwna.
Korzystny wyrok sądu pracy powoduje przyznanie osobie pracującej na umowie-zleceniu wszelkich uprawnień pracowniczych, wynikających ze stosunku pracy.

Pracownik starający się o ustalenie stosunku pracy nie musi ponosić opłat sądowych. Nie ma on obowiązku opłacenia "pozwu", tak jak ma to miejsce np. w sprawach cywilnych. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że jeśli osoba wnosząca pozew nie udowodni swoich racji, wtedy być może będzie musiała zwrócić drugiej stronie jej koszty zobowiązane ze sprawą.
Mając podpisaną umowę cywilnoprawną można wystąpić do sądu również z innymi roszczeniami wobec pracodawcy. Jednak będzie to nie sąd pracy, ale sąd cywilny, ponieważ on rozstrzyga roszczenia dotyczące umowy-zlecenia. Wtedy należy uiścić opłatę, której wysokości ustali sąd według wartości sporu. Warto wiedzieć, że w pozwie o ustalenie istnienia stosunku pracy można domagać się ograniczonej sumy pieniędzy. Pracownik może żądać wynagrodzenia za okres sporny, jednak nie więcej niż za rok pracy, a przy umowach za czas nieokreślony - wypłaty za okres jednego roku.
Sylwester SACHARCZUK