Jakiej pomocy wymaga dziecko z dysleksją

Dysleksja rozwojowa to zespół specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania występujących w trzech formach. W Polsce określane są one jako trudności w czytaniu - dysleksja, w poprawnej pisowni - dysortografia, w opanowaniu właściwego poziomu graficznego pisma - dysgrafia. Określenie rozwojowa oznacza, że problemy te pojawiają się na początku nauki. Są one niezależne od ucznia - nie są wynikiem lenistwa czy jego złej woli. Nie są też związane z poziomem inteligencji dziecka czy zaniedbaniami w domu.

Do najważniejszych działań wspierających uczniów ryzyka dysleksji i z dysleksją rozwojową jest opracowanie przez nauczycieli i specjalistów planu działań wspierających. Jest on tworzony na podstawie zaleceń poradni oraz zgodnie z rozpoznanymi potrzebami edukacyjnymi. Uczeń powinien uczęszczać na zajęcia terapii pedagogicznej prowadzone przez specjalnie przygotowanych nauczycieli. Mogą one mieć formę indywidualnych lub grupowych spotkań - maksymalnie 5 osób. Nauczyciel zobowiązany jest do indywidualizowania pracy z uczniem oraz dostosowywania wymagań i kryteriów oceniania do potrzeb i możliwości dziecka. Plan powinien uwzględniać najbardziej odpowiednie techniki pracy do zastosowania na wszystkich przedmiotach. Należą do nich metody angażujące wiele zmysłów, uczenie się w działaniu i przez zabawę, wielokrotne powtórzenia. Dziecko z dysleksją ma większe szanse na wszechstronny rozwój, gdy rodzice umiejętnie je prowadzą i wspierają. Niezbędna jest ich współpraca ze szkołą.

Obowiązkiem nauczycieli przedszkoli oraz nauczycieli klas I-III szkoły podstawowej jest prowadzenie obserwacji i pomiarów pedagogicznych w kierunku rozpoznania u uczniów ryzyka dysleksji. Rozpoznani uczniowie powinni być objęci na terenie szkoły zajęciami korekcyjno-kompensacyjnymi w celu wyrównania dysharmonii rozwojowych.

Jeśli podjęte próby pomocy w formie ćwiczeń stymulujących na etapie edukacji wczesnoszkolnej nie przyniosą poprawy, rodzice powinni udać się z dzieckiem na specjalistyczne badanie do poradni pedagogiczno-psychologicznej. Opinia z rozpoznaniem dysleksji rozwojowej może być wydana przez poradnię najwcześniej po trzeciej klasie szkoły podstawowej i nie później niż do ukończenia szkoły podstawowej. Opinia jest ważna przez cały okres edukacji szkolnej. Nowe przepisy umożliwiają wydanie opinii o specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu również w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej jednak wymaga to bardziej skomplikowanej procedury. Z założenia diagnoza ma być postawiona w klasach IV-VI by umożliwić szybką pomoc.

Uczeń niepełnosprawny może skorzystać z prawa wydłużenia nauki na każdym etapie edukacyjnym o co najmniej rok. Można zwiększyć liczbę godzin zajęć ze wszystkich lub niektórych przedmiotów. Uczeń niepełnosprawny, który z tego skorzysta nie otrzymuje promocji do wyższej klasy lub nie kończy szkoły właśnie z uwagi na to wydłużenie. Należy jednak pamiętać, że wydłużenie etapu edukacyjnego to nie to samo co powtarzanie danej klasy. Decyzję o przedłużeniu podejmuje dyrektor szkoły w uzgodnieniu z rodzicami ucznia, nie później niż do końca lutego roku poprzedzającego ostatni rok nauki, na podstawie szczegółowej analizy osiągnięć dokonanych przez radę pedagogiczną.

Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim realizują tę samą podstawę programową, co ich sprawni rówieśnicy. Często wiąże się to jednak z ogromnymi trudnościami zarówno ze strony nauczyciela, jak i ucznia. Ci pierwsi są zobowiązani dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia rozwojowe.

Z kolei uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym realizują zupełnie inną podstawę programową. W szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych często rodzi to wiele komplikacji. Rodzice chcą bowiem, aby ich dziecko uczyło się z tych samych podręczników i realizowało te same treści, co jego koledzy z klasy. Nauczyciel zobowiązany jest jednak realizować taką podstawę programową, jaką nakazuje mu prawo oświatowe. Dziecko z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym czy znacznym ma bowiem ograniczenia, które uniemożliwiają mu opanowanie wielu treści programowych kształcenia ogólnego.

Informacje zawarte w orzeczeniu nie wyczerpują wiedzy o dziecku. Badanie przeprowadzone w gabinecie psychologicznym nie pozwala zaobserwować funkcjonowania ucznia we wszystkich sferach rozwojowych, a w szczególności w sferze społecznej, np. relacje z rówieśnikami. Dlatego też nauczyciele zobowiązani są do zebrania informacji o uczniu z innych źródeł w celu oceny poziomu wiedzy i umiejętności, potrzeb, zakresu możliwości i ograniczeń. Powinny one się znaleźć w wielospecjalistycznej ocenie poziomu funkcjonowania ucznia. Jej opracowanie to zadanie zespołu nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z danym uczniem. Należy przy tym pamiętać o roli rodziców, gdyż są oni bardzo ważnym źródłem informacji o dziecku.

Diagnoza ta jest z kolei podstawą do opracowania indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego. Zapoznać się z nim muszą rodzice ucznia. Później zaś zatwierdzają podpisem zalecone w nim formy pomocy, dostosowania wymagań edukacyjnych czy działania edukacyjno-terapeutyczne.

Problemy mają podłoże biologiczne. Mogą być dziedziczone albo spowodowane zmianami w centralnym układzie nerwowym - w tych częściach, które są odpowiedzialne za przetwarzanie informacji. Dzieci z dysleksją rozwojową mają problemy z zadaniami angażującymi umiejętności słuchowo-językowe, wzrokowo-przestrzenne i ruchowe. Pierwsze objawy trudności można zaobserwować w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym jako symptomy nieharmonijnego rozwoju. Trzeba im jak najszybciej zapobiegać. Przy odpowiedniej stymulacji dziecko z ryzykiem dysleksji nie musi stać się uczniem z dysleksją.

W ramach kampanii "Czytam, więc wiem" ogłosiliśmy konkurs, którego celem jest rozbudzenie w uczniach chęci do poszerzania swoich zainteresowań i naukowych pasji. Wystarczy zaprezentować - w dowolnej formie - swoje pasje i uzasadnić, jak stypendium pomogłoby je rozwijać. Nagrodą w konkursie jest stypendium w wysokości 100 zł miesięcznie, przekazywane od listopada do czerwca przyszłego roku. Ufundujemy je 10 uczniom. Prace należy przesłać do 5 listopada pocztą elektroniczną na adres: [email protected] (nadając listowi tytuł: "Moje pasje, moje stypendium") lub pocztą tradycyjną na adres: Media Regionalne, ul. św. Mikołaja 1, 15-419 Białystok (z dopiskiem "Moje pasje, moje stypendium"), podając również dane kontaktowane do ucznia i rodzica.