Czy czeka nas druga fala kryzysu?

Coraz częściej i głośniej słychać, że nadchodzi do Polski druga fala kryzysu. Czas się zaczynać bać? Co nam grozi?

Dr Cecylia Sadowska-Snarska,  ekonomistka, Uniwersytet w Białymstoku:  W Polsce mieliśmy i możemy mieć do czynienia raczej ze spowolnieniem gospodarczym, a nie kryzysem. Tak wynika z analizy wskaźników makroekonomicznych, w tym PKB. Nasza dynamika wzrostu PKB cały czas przyjmuje wartość dodatnią, odmiennie w stosunku do wielu krajów europejskich. Firmy, choć osiągają często dobre wyniki finansowe, mają relatywnie duże oszczędności – zaczynają reagować na spowolnienie gospodarcze redukcją w zatrudnieniu. Dotyczy to wielu różnych branż, choć z różną intensywnością. Sytuacja w strefie euro, a zwłaszcza w krajach śródziemnomorskich, nie nastraja optymizmem zarówno firmy, jak i konsumentów. A to przekłada się na podejmowane decyzje odnośnie skali produkcji, zatrudnienia, jak i konsumpcji.

Na rynku pracy znów będzie gorzej?

– Niewątpliwie w bieżącym roku sytuacja na rynku pracy będzie bardzo trudna. Obecnie skala tworzonych miejsc pracy, pomimo dość dobrej kondycji wielu firm, jest niewielka. Przedsiębiorcy raczej realizują strategię przetrwania w tym okresie spowolnienia, redukują koszty m.in. poprzez zmniejszenie zatrudnienia, niż rozwoju. Na rynku mamy do czynienia też z łączeniem firm np. w sektorze finansowym, telekomunikacyjnym, co przekłada się także na redukcję zatrudnienia. Na sytuację na rynku pracy ma wpływ ciągle sytuacja demograficzna. Na rynek pracy wchodzą roczniki wyżowe.

Jakie jeszcze branże mogą mieć kłopoty?

– Zwolnienia grupowe mogą mieć miejsce w różnych firmach, które to, jak powiedziałam, redukują koszty funkcjonowania, i to nie jest związane z ich złą kondycją ekonomiczną. Oczywiście część firm boryka się z trudną sytuacją ekonomiczną. Chociażby kłopoty dużych firm budowlanych mogą wynikać m.in. ze zmniejszającej się skali zamówień. Wiele inwestycji, zwłaszcza infrastrukturalnych, było prowadzonych na potrzeby Euro 2012. Niektóre duże firmy budowlane mają też problemy, gdyż zaniżały koszty robót, aby wygrać przetarg. Z kolei redukcja zatrudnienia w sektorze oświaty powiązana jest z sytuacją demograficzną, spadkiem liczby dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Faktem jest, że w coraz trudniejszej sytuacji jest wiele firm usługowych, co wynika ze zmniejszającego się popytu na nie. Przykładem może być branża kosmetyczna, turystyczna, które to mają się dobrze raczej w okresach koniunktury i rosnących dochodów konsumentów.

A co z PMB? Wielka firma, od lat mająca na Podlasiu dobrą pozycję – jaki błąd został popełniony, że nagle stracić pracę może nawet 200 osób? Czy kłopoty tej firmy to znak, że czas takich molochów powoli się kończy?

– Na to pytanie mogę odpowiedzieć przede wszystkim jako konsumentka produktów PMB, które należały do moich ulubionych. Nie wiem, z jakich powodów pogorszyła się jakość jego produktów sztandarowych (np. sucha krakowska). Faktem jest, że też obniżono ceny. Nie wiem, czy to była słuszna decyzja. Przetrwanie na rynku, to wielka sztuka podejmowania trafnych decyzji przez osoby zarządzające i nie jest powiązana z rozmiarami firmy.

Zwolnienia grupowe planowane są również w bankach. Czy to koniec dobrej passy tej branży?

– Aktualnie sektor bankowy jest relatywnie w dobrej kondycji. Planowane zwolnienia powiązane są raczej z troską o ich kondycję w przyszłości. Banki obawiają się, że spowolnienie gospodarcze, ale też trudna i niepewna sytuacja w strefie euro, wpłyną na spadek popytu na kredyty konsumpcyjne, hipoteczne, a tym samym na spadek ich zysków. Poza tym w obsłudze bankowej mamy do czynienia z coraz większą skalą wykorzystania internetu, a wtedy nie potrzeba tylu pracowników do bezpośredniej obsługi klientów. 

Jak szefowie firm mogą się zabezpieczać przed zwolnieniami pracowników?

– To szefowie podejmują decyzje odnośnie zwolnień. Niewątpliwie w polityce kadrowej muszą uwzględniać sytuację demograficzną, powiązaną z dość gwałtownym spadkiem potencjalnych zasobów pracy. Zmniejszy się też istotnie potencjał młodości na rzecz kandydatów do pracy w wieku niemobilnym 50+. Ta obfitość zasobów pracy, sytuacja kilkudziesięciu osób na zgłoszoną ofertę pracy, bezpowrotnie się skończy.

W którą stronę powinna iść podlaska gospodarka, żeby w przyszłości jak najrzadziej dotykały nas takie kłopoty?

– Trudno ustrzec się na poziomie regionu przed negatywnymi skutkami kryzysu czy nawet spowolnienia w skali światowej. Ze względu na niewielką skalę powiązań gospodarki Podlasia z układem międzynarodowym, należy cieszyć się, że skutki kryzysu są odczuwalne dopiero teraz i wydaje się, że nie aż na tak dużą skalę. Oczywiście w wymiarze indywidulanym, jeśli ktoś stracił pracę, to odczuwa to bardzo boleśnie.

Kiedy będzie lepiej?

– Wydaje się, że ten rok będzie najtrudniejszy w polskiej i podlaskiej gospodarce. Miejmy nadzieję, że sytuacja w strefie euro poprawi się i groźba jej rozpadu zostanie zażegnana. To przełoży się na poprawę nastrojów gospodarczych i śmielsze decyzje co do inwestycji i zatrudnienia. Od 2013 roku sytuacja powinna poprawić się w gospodarce, co przełoży się na wzrost zatrudnienia.

Pracodawcy są optymistami

Jak wynika z opublikowanego dzisiaj przez agencję zatrudnienia ManpowerGroup raportu Barometr Manpower Perspektyw Zatrudnienia, pracodawcy w naszym kraju są umiarkowanie ostrożni jeśli chodzi o plany tworzenia

nowych etatów w III kwartale. Spośród 750 badanych pracodawców, zwiększenie całkowitego zatrudnienia przewiduje 17 proc. firm, 7 proc. planuje redukcję etatów, a 70 proc. brak zmian personalnych.