Bielsk Podlaski - miasto kilku nacji

W ostatnim Kurierze Bielskim przedstawiliśmy postać Romana Awramenki, bielszczanina, którego ojcem był Ukrainiec wyznania prawosławnego.

Ojciec ukończył

Wyższą Szkołę Inżynierii Wojskowej w Petersburgu. Od pierwszego dnia I wojny światowej był na froncie. Najpierw służył w armii rosyjskiej, w latach 1918-1921 w armii Ukraińskiej Republiki Ludowej dowodzonej przez Symona Petlurę. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku.

Matka Romana

Awramenki była Polką wyznania rzymsko-katolickiego, urodzoną w Moskwie. Ojciec matki budował kolej transsyberyjską, a po jej zakończeniu został zawiadowcą stacji Podmoskowskaja. Matka na co dzień pracowała w Dyrekcji Kolei w Moskwie. To trwało do 1924 roku, kiedy jej rodzina przeniosła się do Polski. Wtedy to losy rodziców Romana splotły się na stałe.

Przez pewien czas Awramenkowie mieszkali w Bielsku Podlaskim. Roman Awramenko jest autorem wielu wspomnień o Bielsku.

Jak wyglądał Bielsk w oczach Romana Awramenki? Proponujemy Czytelnikom fragmenty jego listów, które drukujemy dzięki uprzejmości redakcji czasopisma "Nad Buhom i Narwoju":

W Bielsku mieszkałem z Rodzicami i rodzeństwem od 1929 do lipca 1947 roku, a więc tu spędziłem swoje dzieciństwo i wczesną młodość. Starzy mieszkańcy Bielska pamiętają do dziś dobrze, zarówno mojego Ojca Nikifora, Matkę Julię,, jak i nas, tj. siostrę Halinę, mnie Romana i młodszego brata Antoniego Awramenków.

Wiele adresów

Mieszkaliśmy kolejno przy ul. Litewskiej 167 (obecna Mickiewicza), gdzie 31. 12. 1930 r. urodził się brat, przy ul. Widowskiej za tzw. Świńskim Rynkiem, za młynem, w domu Bastryginów, przy ul. Ogrodowej 18 u p. Bańkowskiej, przy ul. 11 Listopada u p. Niewińskiej, przy ul. Kościuszki 4 w domu p. Kadłubowskiego, z którego usunęli nas okupanci niemieccy w 1942 r. i wróciliśmy na Mickiewicza 169 do rozbitego, zapluskwionego pożydowskiego domu, w którym mieszkaliśmy aż do wyjazdu do Białegostoku.

(...) A jak wyglądał Bielsk przed 65 laty ze swymi drewnianymi chodnikami, zanim Żyd Tykocki wyprodukował cementowe płyty, które powstawały przy ulicy Kościuszki 2(?). Temat rzeka. Ulica Litewska wybrukowana była tylko do nr 185, a za domem kamieniociosa Piotra Lewczuka, Bosiackich, Maleszkiewiczów i Fiedorowiczów droga w kierunku Narwi była zbudowana z bali drewnianych, przekładanych żwirem i faszyną.

Do nieuregulowanej Białki nie sposób było dojść przez nieprzebyte bagna. Ulicą Widowską szło się przez dwa mosty, obok wodnego młyna, na Dubicze lub nad rzekę, na tzw. Białe Piaski. Ileż tam było ryb i raków? (...)

Przed wojną istniały w Bielsku dwie szkoły powszechne z językiem wykładowym polskim i dwie z wykładowym żydowskim, a ponadto była Żeńska Szkoła Zawodowa oraz Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące. Innych nie było. Czy nie miał kto upomnieć sie o nie? Nie umieli? Jednak Żydzi umieli... Po żydowskiej szli do polskiego gimnazjum, potem na studia. Mieli kiepełe...

Gimnazjum było teoretycznie dostępne dla wszystkich, bez względu na narodowość i wyznanie, ale w praktyce dostanie się do niego było dość skomplikowane, nie tylko ze względu na wysokie opłaty.

Mieszkając od 1936 roku przy ul. Kościuszki 4 znałem z imion, nazwisk, a przynajmniej z widzenia, gimnazjalistów i licealistów, a nawet wiedziałem, skąd kto pochodzi i gdzie mieszka. Płot naszego sadu graniczył z boiskiem gimnazjalnym, jak i posesja spod nr 2. Wystarczyło wspiąć się na płot i widzieć ćwiczących lub grających w siatkówkę pod okiem prof. SzŚpundy. (...)

Chcę tylko zaznaczyć, że wszyscy uczniowie wyżej wymienionej szkoły mieli do perfekcji opanowany język polski i pod tym względem niczym się nie odróżniali od Polaków rzymskokatolików, których była znaczna większość, niż wyznania prawosławnego czy mojżeszowego.

PS. Śródtytuły pochodzą od redakcji.