Białystok. Historycy będą dyskutować o dekadzie rządów Edwarda Gierka. Przez pryzmat doświadczeń regionalnych

Edward Gierek był I sekretarzem Komitetu Centralnego komunistycznej PZPR. Ster w partii objął na początku 1971 roku, po krwawo zakończonej epoce rządów Władysława Gomułki. Rok później silniejszy "wiatr odnowy" dotarł do Białegostoku kiedy to ze stanowiskiem I sekretarza KW PZPR pożegnał się Arkadiusz Łaszewicz. Na jego miejsce przybył z Warszawy Zdzisław Kurowski, wcześniej przewodniczący Związku Młodzieży Wiejskiej.

Nowy sekretarz związany z tzw. „szkołą warszawską”, spoza układu miejscowego, wymienił partyjnych aparatczyków, zastępując ich często osobami z grona swoich znajomych. Zaczęło się tak zwane „przyspieszenie białostockie”. Aby wzmocnić propagandowo te tendencje, w KC PZPR podjęto decyzję, iż 2 września 1973 r. w Białymstoku odbędą się Centralne Krajowe Dożynki. Rozpoczęły się gorączkowe prace i porządkowanie miasta. Przebudowany został Rynek Sienny, do użytku oddano węzeł komunikacyjny przy zbiegu ulic Zwycięstwa, Hetmańskiej i Gagarina (obecnie Aleja „Solidarności”). Powstawały nowe pawilony i obiekty wystawowe, w tym „spodki” u podnóża wzgórza św. Rocha. Zmodernizowany został stadion „Gwardii”, rozpoczęto budowę amfiteatru. W trakcie wznoszenia był też Dom Handlowy „Centrum”. Na powierzchni 8 hektarów urządzono wystawę rolniczą. Gruntownie zmodernizowano drogę łączącą Białystok z Warszawą, wyrównując jej nawierzchnię i budując zatoczki dla autobusów.

Czas ten nazwano białostockim przyspieszeniem. Było to rzeczywiste zjawisko a może mit? Na to pytanie, ale też inne dotyczące regionalnych aspektów dekady gierkowskiej (zakończyła się po zawarciu Porozumieniem Sierpniowych w 1980 roku) odpowiadać będą historycy podczas dwudniowej konferencji naukowej "Między propagandą sukcesu a krachem gospodarczym. Polska dekady Gierka (1970–1980) w ujęciu regionalnym”.

- Konsekwentnie budowano w propagandzie komunistycznej obraz Gierka jako „dobrego gospodarza” i „ojca narodu”. W rzeczywistości jego działania wpisywały się we wszystkie ułomności w pełni podporządkowanej państwu i partii komunistycznej gospodarki nakazowo-rozdzielczej - nie mają wątpliwości organizatorzy konferencji. - W ciągu kilku lat doprowadziły do pogłębiającego się kryzysu gospodarczego. Jego wynikiem były protesty społeczne, tłumione przy użyciu sił aparatu represji. Gierek ponosi pełną odpowiedzialność za brutalne tłumienie protestów oraz za całokształt działalności komunistycznej władzy przeciw wolnościom obywatelskim i prawom człowieka.

W białostockiej konferencji (15-16.09.2022, godz. 10, Hotel Branicki) swoimi doświadczeniami i wynikami badań podzielą się historycy z różnych części kraju. Przypomnijmy, że po reformie administracyjnej z 1975 roku utworzono 49 województw (z białostockiego wydzielono łomżyńskie i suwalskie).