Opodatkowanie VAT na przełomie roku 2010 / 2011

Nowe przepisy zmieniają stawkę podstawową z 22% na 23%, stawkę obniżoną z 7% na 8%, stawkę ryczałtową z tytułu usług taksówek z 3% na 4%, wprowadzają 5% stawkę VAT na książki i czasopisma (objęte dotychczas 0% stawką) oraz na żywność nieprzetworzoną, dotychczas opodatkowaną stawką 3% (np. takie towary jak mleko, jaja, nieprzetworzone warzywa).

Na niektóre produkty żywnościowe stawka VAT zostaje obniżona z 7% na 5%, co dotyczy przykładowo: chleba, przetworów mącznych, produktów zbożowych (mąka, kasza, makarony), przetworzonych warzyw, soków.

Ograniczono ponadto zakres dotychczasowych zwolnień przedmiotowych od VAT, co przykładowo odnosi się do niektórych usług opieki medycznej, które ogólnie mówiąc nie służą szeroko rozumianemu przywracaniu i ratowaniu zdrowia, usług szkoleniowych do świadczonych głównie przez jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, w zakresie kształcenia i wychowania oraz uczelnie, jednostki naukowe PAN oraz jednostki badawczo-rozwojowe, w zakresie kształcenia na poziomie wyższym, usług zakwaterowania.

Sprawę dodatkowo komplikuje nowa klasyfikacja towarów i usług, również obowiązująca od 1 stycznia 2011 r.

Wszystkie te zmiany stanowią niemały kłopot, według jakich stawek VAT (zwolnienia czy opodatkowania) fakturować dostawy towarów i świadczenie usług na przełomie roku.

Według generalnie przyjętej ustawowej zasady czynności podlegające opodatkowaniu VAT, wykonane przed dniem 1 stycznia 2011 r., dla których obowiązek podatkowy powstanie w dniu 1 stycznia lub po tym dniu, opodatkowuje się według stawek VAT obowiązujących w 2010 r., tj. momencie wykonania tej czynności. Przykładowo: jeżeli podatnik dokona dostawy towaru 30 grudnia 2010 r. a fakturę VAT dokumentującą tę czynność wystawi np. 5 stycznia 2011 r., to do opodatkowania tej czynności stosuje się stawkę VAT obowiązującą do końca 2010 r. (obowiązek podatkowy w zakresie VAT w tym przypadku powstaje z chwilą wystawienia faktury).

Jeżeli zmiana stawek VAT (zwolnienia) dotyczy czynności, na poczet wykonania których pobrano w 2010 r. zaliczkę (przedpłatę, zapłatę z góry), opodatkowaną według stawek VAT obowiązujących do końca 2010 r., a czynności (dostawa, usługi) dokonane zostaną w 2011 r., to opodatkowanie otrzymanej zaliczki nie zmienia się. Ewentualnemu opodatkowaniu według wyższej stawki VAT (obowiązującej od 1 stycznia 2011 r.), podlegać będzie jedynie różnica pozostała do zafakturowania (dopłaty) w 2011 r.

Obowiązuje tu zasada, zgodnie z którą w odniesieniu do czynności, np. usług rozpoczętych w 2010 r., zakończenie których nastąpi w 2011 r., za które przed 1 stycznia tego roku otrzymano całość zapłaty w formie zaliczki, ich opodatkowanie następuje według stawek obowiązujących do końca 2010 r.

Przedstawione zasady mają odpowiednio zastosowanie do:

1) opodatkowania VAT czynności uprzednio zwolnionych od podatku,

2) zwolnienia od podatku czynności uprzednio opodatkowanych VAT.

Zasad tych nie stosuje się natomiast do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz importu towarów. Opodatkowanie tych czynności określa się za pomocą stawek VAT obowiązujących w dniu powstania obowiązku podatkowego.