Motyl barczatka sosnówka niszczy sosny (zdjęcia)

Sosna porasta blisko 64 % powierzchni lasów w nadleśnictwach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku. W całej Polsce udział tego gatunku to blisko 60 % powierzchni. Z uwagi na znaczenie tego gatunku w gospodarce, leśnicy z uwagą obserwują zagrożenia sosny.

Metoda, która pozwala określić zagrożenia od owadów dla lasów sosnowych, jest jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny. Szkodniki pierwotne sosny to grupa owadów żywiących się aparatem asymilacyjnym czyli igłami sosny. Po pierwszych przymrozkach schodzą one z korony drzew, gdzie intensywnie żerowały, pod ściółką. Tam zimują w postaci, która umożliwi im przetrwanie. Najczęściej w formie poczwarki, wyjątkowo w formie gąsienicy. Jesienne poszukiwania owadów prowadzi się na ściółce, w ziemi oraz na korze odziomkowej części pnia. Najczęściej podczas poszukiwań znajduje się poczwarki poprocha cetyniaka, strzygonii choinówki i zawisaka borowca, larwy osnui gwiaździstej, kokony boreczników i gąsienice barczatki sosnówki.

Wszystkie znalezione larwy, poczwarki czy kokony zbiera się w tekturowe pudełka z zapisaną nazwą nadleśnictwa, leśnictwa, numerem oddziału i numerem partii kontrolnej. Nadleśnictwo przekazuje je Zakładowi Ochrony Lasu. Tam specjaliści określają zdrowotność, żywotność i potencjał rozrodczy znalezionych owadów. Jeśli na jakimś obszarze obserwujemy zwiększoną ilość szkodników, a ich potencjał rozrodczy jest duży, poszukiwania będą powtórzone wiosną. Wszystko po to, by być przygotowanym na ewentualna walkę z gradacją - masowym pojawieniem się szkodników sosen.

- Jeśli gdzieś zagrożenie po zimie wciąż będzie znaczne, a tzw. opór środowiska mały – trzeba będzie planować zabiegi ochronne – mówi Bogusław Gliński, specjalista ds. ochrony lasu w RDLP w Białymstoku - Jesienne poszukiwania zaczynamy po pierwszych przymrozkach. Jeśli są chłodne noce to można znaleźć owady w ściółce dużo wcześniej. Najpóźniej z koron schodzą barczatki i poprochy, najwcześniej zaś zawisaki.

Bardziej odporne na gradacje są drzewostany mieszane, gdzie drzewa iglaste rosną obok gatunków liściastych. Owady nie mają tam dużej możliwości na rozprzestrzenianie się. W takim lesie więcej jest organizmów, które żywią się owadami poczynając od bakterii, grzybów, przez owady pasożytnicze i drapieżne po borsuki, dziki i kilkanaście gatunków owadożernych ptaków.

Na jesienne poszukiwania szkodników sosny na obszarze RDLP w Białymstoku nadleśnictwa przeznaczają co roku, ponad 150 tysięcy złotych. Dzięki tym zabiegom na pojawiające się zagrożenia można zareagować szybko – tak, aby masowe pojawienie się szkodników i straty z tym związane, ograniczyć do minimum.

Zawisak borowiec i strzygonia choinówka zimują w postaci poczwarki. Inaczej jest u barczatki sosnówki, gdzie zimuje gąsienica. Ciekawostką jest to, że gąsienice barczatki schodzą na ziemie po pniu (inaczej jest u paprocha którego larwy opuszczają się z koron). Po przezimowaniu w ziemi, w marcu następnego roku gąsienice wspinają się po pniu w korony, gdzie wznawiają żer. Wykorzystuje się to w ochronie lasu, gdyż jesienne poszukiwania wykażą dużą liczbę gąsienic, to w lutym nakłada się na pnie drzew pierścienie lepowa, które uniemożliwiają gąsienicom wędrówkę w korony sosen.