Janów i jego historia. Kiedyś miasto, dzisiaj wieś.

Janów słynie z dywanów

Janów słynie z dywanów

Stolica gminy wraz z okolicznymi wsiami: Wasilówką, Marchelówką, Nowokolnem i Trofimówką, tworzą ośrodek kultury ludowej, stosujący unikalną w skali europejskiej metodę tkania podlaskich dywanów dwuosnowowych.

Są one wykonywane z dwóch warstw kolorowej wełny. Proces powstawania tego, znanego na rynku polskim i zagranicznym produktu, można prześledzić w Izbie Tkactwa Regionalnego w Janowie.

Dzięki połączeniu elementów sztuki ludowej z profesjonalnym tkactwem artystycznym, janowskie dywany odznaczają się nieprzeciętnymi walorami estetycznymi.
Na terenie gminy funkcjonuje też wart odwiedzenia Szlak Rękodzieła Ludowego.

Do końca XIII wieku tereny gminy zamieszkiwało wojownicze plemię Jaćwingów. Świadczą o tym liczne ślady grodzisk i kurhanów grzebalnych.

Najbardziej znane to kurhany we wsi Jasionowa Dolina (IV-V wiek) i w Teolinie (III-V wiek), grodzisko we wsi Trzcianka (wczesne średniowiecze) oraz 14 stanowisk archeologicznych.

Założenie Janowa przypisuje się Kazimierzowi Sannickiemju, miecznikowi Wielkiego Księstwa Litewskiego. Wieś początkowo zwana Przybudek powstała w miejscu bud drwali kolonizujących teren dawnych puszcz litewskich.

Był to rok 1703.

Janów - miasto

Miasto powstało między 1709 a 1712 rokiem.

Obecna zaś nazwa Janów od 1715 roku pochodzi od Jana Sapiehy, który posiadał tu swój majątek.

Do nadania praw miejskich w pierwszej połowie XVIII wieku oraz do ogólnego rozwoju Janowa przyczynił się Jerzy Stanisław Sapieha i jego żona Teodora. Sapiehowie przeznaczyli dużą przestrzeń pod budowę miasteczka.

Wyznaczyli plac pod rynek, kościół, a potem w miarę przyrostu ludności żydowskiej - pod synagogę.

Jerzy Sapieha był też fundatorem pierwszego, drewnianego kościoła pod wezwaniem swego patrona św. Jerzego. Znajduje się on obecnie na cmentarzu grzebalnym, dokąd został przeniesiony po wybudowaniu w 1904 roku neogotyckiego kościoła murowanego z cegły wypalanej z miejscowych wyrobisk gliny.

Układ urbanistyczny centrum Janowa zaprojektował Wielki Podkanclerz Litewski Antoni Tyzenhaus.

Układ ten zachowany jest do dziś.

Potwierdzenie praw miejskich nastąpiło w 1791 roku.

Janów - rozwój

Jak wiele miejscowości Podlasia prawa miejskieJanów stracił ukazem carskim na przełomie XIX i XX wieku.

Dynamiczny rozwój miasta nastąpił w końcu XVIII wieku właśnie dzięki Antoniemu Tyzenhauzowi.

W 1795 roku na miasto Janów składało się:

5 ulic
174 domy
18 browarów
15 gorzelni
liczne manufaktury tkackie
1013 mieszkańców.

Rozwijał się przemysł młynarski oraz dzięki pokładom rudy darniowej przemysł odlewniczy.

Okres po rozbiorach Polski niczym szczególnym nie odcisnął się na tych terenach. Ze śladów powstań przeciw caratowi zachowała się jedynie mogiła powstańcza z 1863 roku we wsi Podłubianka.

W końcu XIX wieku liczba domów wzrosła do 321, a mieszkańców do dwóch tysięcy. Rozwijał się wtedy dość intensywnie przemysł młynarski, a dzięki okolicznym pokładom rudy darniowej - także przemysł odlewniczy.

Dzisiaj o dawnej świetności Janowa przypomina XVIII wieczny układ urbanistyczny, a także ciekawa, drewniana zabudowa z przełomu XIX i XX wieku.