Czosnek niedźwiedzi. Przepisy, właściwości, zastosowanie. Jak działa i gdzie go szukać?

Ponoć czosnek niedźwiedzi swoja nazwę zawdzięcza legendzie o misiach budzących się z zimowego snu. Otóż wygłodniałe misie swój pierwszy głód miały zaspokajać właśnie liśćmi czosnku. I to im mają zawdzięczać powrót sił. To możliwe, bo czosnek niedźwiedzi zawiera aż 30% więcej łatwo przyswajalnego żelaza niż czosnek pospolity. Czosnek niedźwiedzi, znany jest także pod nazwą czosnek cygański lub cebula czarownic.

Czosnek niedźwiedzi znalazł zastosowanie w ziołolecznictwie nie tylko jako środek na wzmocnienie organizmu, lecz także na różne dolegliwości. Roślina ta w niczym nie przypomina tradycyjnego czosnku, ponieważ zamiast charakterystycznych ząbków ma zielone liście. Jednak, podobnie jak zwykły czosnek, zawiera wiele substancji, dzięki którym czosnek niedźwiedzi wykazuje liczne właściwości lecznicze. Czosnek niedźwiedzi jest łagodny i słodkawy w smaku, pasuje do różnych potraw.

Czosnek niedźwiedzi - występowanie

Czosnek niedźwiedzi występuje na całym obszarze Europy od Wysp Brytyjskich po Ural i góry Kaukazu. W Polsce rośnie głównie w Sudetach, Karpatach i na Pogórzu. Czosnek niedźwiedzi można spotkać na pojezierzach pomorskim i mazurskim. Obficie występuje w Puszczy Białowieskiej i na Pojezierzu Suwalskim. Od 2004 roku jest rośliną objętą częściową ochroną gatunkową.

Czosnek niedźwiedzi - właściwości

Najważniejszymi związkami zawartymi w czosnku niedźwiedzim są związki siarki. Dzięki nim czosnek wykazuje on właściwości przeciwnowotworowe, jest skuteczny w leczeniu schorzeń reumatycznych, a także działa antybakteryjnie i przeciwwirusowo, pomaga uporać się z jesienno-zimowymi infekcjami. Siarka jest m.in. podstawowym składnikiem białka skóry, włosów i paznokci, dlatego czosnek niedźwiedzi pomoże utrzymać je w dobrej kondycji. Poza tym ten składnik wspiera pracę układu sercowo-naczyniowego, ponieważ obniża stężenie cholesterolu, zmniejsza ryzyko zakrzepów i wyrównuje poziom ciśnienia tętniczego. Wspomaga również trawienie i zapobiega wzdęciom.

Czosnek niedźwiedzi - zalety:

• Regeneruje florę bakteryjną przewodu pokarmowego, zwłaszcza po kuracjach antybiotykowych
• Jest jednym z najskuteczniejszych środków stosowanych w zwalczaniu kandydozy
• Pomocny przy infekcjach, zatruciach, przeziębieniach, ma działanie przeciwbakteryjne
• Reguluje trawienie i zapobiega nadmiernej fermentacji, jest łatwiej trawiony i łagodniejszy dla wątroby niż zwykły czosnek
• Reguluje krążenie, ciśnienie krwi i cholesterol
• Pomaga usuwać pasożyty z przewodu pokarmowego
• Likwiduje zawroty głowy, szumy w uszach, duszności
• Oczyszcza oskrzela z flegmy
• Zapobiega miażdżycy
• Wzmacnia odporność
• Poprawia kondycję włosów

Czosnek niedźwiedzi - zastosowanie

Podczas obróbki termicznej czosnek niedźwiedzi traci część swojego smaku oraz właściwości leczniczych, dlatego dobrze jest spożywać go na surowo. Stosowany jest on najczęściej na surowo jako dodatek do zapiekanek czy kanapek. Suszony czosnek niedźwiedzi jest częstym składnikiem mieszanek przyprawowych, które dodaje się do dań mięsnych, sosów, sałat. Jest składnikiem nadającym ciekawy smak daniom smażonym i pieczonym. Czasem sięga się również po cebulki czosnku niedźwiedziego, które można marynować lub wykorzystywać do produkcji nalewek.

Czosnek niedźwiedzi - nasiona

Czosnek niedźwiedzi bardzo łatwo zawiązuje nasiona po samozapyleniu lub zapyleniu krzyżowym przez muchy i trzmiele. Owocem czosnku jest trzykomorowa torebka, w środku której znajduje się sześć nasion. Na jednej roślinie jest zawsze duża ilość nasion. Czosnek niedźwiedzi rozmnaża się z nasion lub cebulek. Najłatwiejszym sposobem jest wysiew nasion bezpośrednio po zbiorze, kiedy są jeszcze świeże. Następuje on najczęściej na początku jesieni, w okresie od października do listopada.

Czosnek niedźwiedzi - sadzonki

Czosnek niedźwiedzi wykształca bardzo charakterystyczne cebulki o silnie wydłużonej, cylindrycznej formie. Mogą być lekko pękate u podstawy. Dorodne cebulki z silnie rozwiniętym systemem korzeniowym najlepiej przyjmą się na nowym stanowisku jesienią. Termin ten jest szczególnie polecany dla mrozoodpornych i wcześnie kwitnących gatunków, ponieważ jesienią – we wrześniu i na początku października – podłoże jest zazwyczaj odpowiednio wilgotne.

Czosnek niedźwiedzi - uprawa

Czosnek niedźwiedzi cieszy się opinią gatunku w zasadzie bezproblemowego w uprawie. Uprawiany w odpowiednich warunkach może stać się rośliną bardzo ekspansywną – porasta zwartym łanem rozległe przestrzenie ograniczając wzrost innych roślin wiosennych. Nie przeszkadza natomiast we wzroście wielu roślin wieloletnich – w ogrodzie uprawiany może być razem z różami, marchwią, burakami.

Czosnek niedźwiedzi - cena. Gdzie kupić?

Przykładowa cena nasion czosnku niedźwiedziego: 4,9 zł -5,5 zł za opakowanie o wadze 0,5 g.
Cebulki czosnku niedźwiedziego to wydatek rzędu 1- 1,50 zł za sztukę, choć większość sprzedawców oferuje pakiety 5 sadzonek do posadzenia w grupie. Ceny zestawów wahają się od 5 do 6,50 zł.
W dużych sklepach oraz w internecie można kupić suszone ziele czosnku niedźwiedziego. Jego cena w zależności od wagi waha się od 70 do 90 zł za 1 kg.

Czosnek niedźwiedzi - nalewka

Polecana jest nalewka wykonana z czosnku niedźwiedziego. Drobno pokrojone liście należy zalać 40% alkoholem i odstawić na 2-3 tygodnie, codziennie wstrząsając butelką. Po tym czasie nalewkę należy odcedzić i pić 1 łyżeczkę każdego dnia. Pomoże to uporać się z dolegliwościami związanymi z osłabieniem organizmu lub chorobami układu krążenia.

Podlaskie Śniadanie Mistrzów: Lara Gessler przeprowadzała kulinarne warsztaty

Czosnek niedźwiedzi - przepisy

Pesto z czosnkiem niedźwiedzim

• 250g liści i łodyżek czosnku niedźwiedziego
• 200 g sera dziugas
• kiszona cytryna lub sok z 2 cytryn
• 100g prażonych pestek słonecznika
• oliwa
• sól i pieprz do smaku

Całość blendujemy i przechowujemy w słoiczku w lodówce. Wierzch pesto warto polać centymetrową warstwą oliwy, by mogło dłużej postać.

Zupa z czosnkiem niedźwiedzim

• 200g pora
• 30g masła
• 800ml bulionu drobiowego
• 450g ziemniaków
• 50g liści dzikiego czosnku niedźwiedziego
• Przyprawy

Pora pokroić i zeszklić na maśle. Ziemniaki pokroić w kostkę i wraz z porem dodać do bulionu, doprowadzić do wrzenia, gotować pod przykryciem na małym ogniu 20 minut. Dorzucić przyprawy i posiekane liście czosnku, zagotować i zblendować.