Białostocki oddział NBP ma banknoty, które drukowano by w Białymstoku. Gdyby wybuchła III wojna

Narodowy Bank Polski Oddział Okręgowy w Białymstoku zaprasza na wystawę "Seria E-71– projekty i banknoty niewprowadzonej do obiegu serii "Miasta polskie" – historia ujawniona". Ekspozycja przedstawia projekty i materiały do produkcji banknotów oraz wydrukowane arkusze banknotów serii „Miasta polskie” (ostatecznie Poznań, Warszawa, Lublin, Gdańsk, Kraków, Katowice i Gniezno). Przygotował je w czasach tzw. zimnej wojny ówczesny - czyli komunistyczny - Narodowy Bank Polski. Nadał im kryptonim E-71 i utajnił.

Tak wyglądały i takie nominały miały banknoty, które komuniści przygotowali, gdyby wybuchła II wojna światowa. Zajrzyj do naszej galerii:

Tajne banknoty wojenne E-71 zostały zaprojektowane i wyprodukowane w czasach reżimu komunistycznego na wypadek wybuchu wojny między ZSRR i jego satelitami, a państwami NATO, czyli na wypadek wybuchu III wojny światowej. Zadaniem NBP było zabezpieczenie obrotu gotówkowego gdyby doszło do wojny.

Emitentem tajnej serii banknotów był NBP, a wiodącym producentem Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych, a zakładem zastępczym została drukarnia Białostockich Zakładów Graficznych (dziś część grupy kapitałowej KOMPAP SA). Obie instytucje miały wykonywać swoje zadania na zlecenie Komitetu Obrony Kraju, który w tamtych czasach odpowiadał za sprawy obronne i w razie wojny miał przejąć pełnię władzy w Polsce.

To właśnie KOK wydał m.in. w połowie lat 70. XX wieku tajną uchwałę nr 004/75 w sprawie zabezpieczenia przez NBP produkcji banknotów oraz obiegu pieniężnego w czasie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny. Banknoty E-71 miały wówczas zastąpić banknoty obiegowe, co oznacza, że w razie wojny komuniści planowali wymianę banknotów w całym kraju. Jej postanowienia obowiązywały do końca istnienia PRL.

Czytaj również:

Prace projektowe nad tajnymi banknotami, NBP i PWPW zakończyły w lutym 1971 roku, a pięć lat później w ramach ćwiczeń specjalnych – tzw. gry wojennej – Białostockie Zakłady Graficzne wydrukowały pewną liczbę banknotów serii E-71. Nie wiadomo, ile tych banknotów wydrukowano i jakie miały nominały. Jednak Piotr Woyciechowski (jednego z autorów książki „Seria banknotów E-71. Historia ujawniona” wydanej przez NBP) jest pewny, że były tam 50- i 100-złotówki. Wiadomo też, że pod koniec lat 80. XX wieku wojenna seria E-71 była przechowywana w jednej z komór skarbowych w warszawskim gmachu BGK jako depozyt Departamentu Spraw Obronnych NBP.

Wiadomo też, że w 1980 roku przygotowano trzy komplety materiałów do produkcji wojennych banknotów serii „Miasta polskie”, które opracował Andrzej Heidrich w latach 60. Zawierały wydrukowane, unikatowe arkusze znaków pieniężnych od 1 do 2000 zł (11 nominałów), banknoty próbne i dokumentację technologiczną opisującą uruchomienie produkcji tajnej serii E-71 w razie wybuchu wojny.
Materiały zostały złożone w trzech drewnianych, wojskowych skrzyniach i opatrzone klauzulą „tajne specjalnego znaczenia”. Przez lata przechowywano je w skarbcu banku centralnego.

Istnienie tych banknotów było nieznane ani ekspertom, ani kolekcjonerom. Pierwsze informacje na ich temat zostały podane do publicznej wiadomości w 2016 roku Teraz można je obejrzeć w Białymstoku. Wystawę można oglądać do 30 stycznia w siedzibie oddziału NBP przy ul. Pięknej (poniedziałek- piątek, w godz. 8.00-14.00).