Unieważnienie małżeństwa na drodze postępowania cywilnego

- Małżeństwo może być unieważnione na drodze postępowania cywilnego na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Małżeństwo może być unieważnione, jeżeli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński lub przewidziane odpowiednim prawem wyznaniowym zostało złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli; pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony; pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste. Innymi ograniczeniami mogącymi skutkować unieważnieniem małżeństwa jest: wiek, stan zdrowia psychicznego w momencie zawierania związku, bigamia, ubezwłasnowolnienie całkowite, pokrewieństwo bądź powinowactwo małżonków, stosunek przysposobienia.
Powyższe uregulowania mają zastosowanie zarówno do małżeństw świeckich, jak i wyznaniowych. Z punktu widzenia prawa polskiego można mówić jedynie o unieważnieniu skutków cywilnych małżeństwa wyznaniowego. Natomiast o unieważnieniu skutków wyznaniowych można mówić tylko z punktu widzenia przepisów prawa wewnętrznego określonego Kościoła albo innego związku wyznaniowego.
Charakter prawny wyroku unieważniającego małżeństwo określany jest jako konstytutywny, czyli kształtujący nowy stan prawny od samego początku i wobec wszystkich. Oznacza to, że po uprawomocnieniu się takiego wyroku przyjmuje się, iż w świetle prawa unieważnione małżeństwo nigdy nie zostało zawarte i nigdy nie istniało.