Stąpać twardo po ziemi...

Jak układać

W sprzedaży najczęściej spotykamy deski o długości 2-6 m. Długość desek powinna wystarczać na pokrycie podłogi bez konieczności sztukowania. Deski należy układać równolegle do ściany z oknem. Powinniśmy zacząć ich układanie od strony okna lub - jeśli pomieszczenie jest wąskie - wzdłuż dłuższych ścian (bez względu na kierunek padania światła).
Deski mocujemy zazwyczaj na legarach lub na warstwie ślepej podłogi. Legary o przekroju ok. 5 x 5 lub 6 x 6 cm powinny być rozmieszczone mniej więcej co 60 cm.
Deski dociskamy dokładnie jedną do drugiej za pomocą klinów i klamer stolarskich. Następnie deski przybijamy do legarów. Gwoździe wbija się w wyżłobienie wpustu na krawędzi bocznej deski.
Uwaga: Taka posadzka musi być wykonana z drewna bez sęków. Przed ułożeniem należy również obejrzeć każdą z desek po to, aby - kierując się rysunkiem i umieszczeniem słojów - ustalić kolejność układania.

Poza tym drewno, to znakomity materiał izolujący przed zimnem, a także przed hałasem. Umiejętnie położona i eksploatowana drewniana podłoga może nam służyć nawet przez 50 lat. Może więc warto w nią zainwestować?
Drewno, a także jego pochodne (np. korek czy panele podłogowe) stwarza w pomieszczeniu atmosferę naturalności i jeśli tylko nie jest narażone na wilgoć, daje gładką, ciepłą powierzchnię o subtelnych barwach, wzorach i strukturach.

Każda podłoga składa się z dwóch elementów - z podkładu i wykończenia, czyli z posadzki. Jako podkład najczęściej stosuje się warstwę zaprawy betonowej, tzw. wylewkę.
Innym rodzajem podkładu podłogowego są legary, czyli grube belki drewniane układane na stropie. Legary układa się zazwyczaj na warstwie izolacji przeciwwilgociowej na stropach drewnianych i betonowych. Pomiędzy legary włożyć należy płyty izolacyjne z wełny mineralnej.
Podkłady mogą mieć dodatkową warstwę, którą tworzą przybite do legarów deski lub płyty wiórowe (tzw. ślepa podłoga). Dopiero na powierzchni ślepej podłogi mocowana lub układana jest posadzka.
Rodzajów podłóg, czyli posadzek drewnianych jest sporo. Mogą ją tworzyć tradycyjne, lakierowane bądź pomalowane "dechy" ułożone na legarach. Można także ułożyć drewniane parkiety, mozaiki lub panele podłogowe albo pokusić się o wyłożenie podłogi... korkiem.
Deski i legary, to najprostsza i najbardziej naturalnie wyglądająca drewniana posadzka. Zanim zdecydujemy się jednak na ułożenie takiej podłogi, to warto przypomnieć sobie kilka podstawowych spraw:
Przede wszystkim warto zadbać o to, by deski na podłogę były możliwie jak najgrubsze, ale bez przesady. Najlepiej zastosować deski o grubości min. 25-30 mm, bowiem zaletą "grubych" podłóg jest przede wszystkim to, że gdy wierzchnia warstwa ulegnie zniszczeniu, można ją zeszlifować, powtórnie polakierować i podłoga wyglądać będzie jak nowa.
Jeśli zdecydowaliśmy się na ogrzewanie odłogowe, czyli umieszczone pod podłogą, pamiętajmy, aby grubość desek nie przekroczyła 15 mm. Jeśli podłoga będzie grubsza, to może nas (owszem) skutecznie izolować, ale od źródła ciepła. Może więc warto zrezygnować z tradycyjnych "dech" i ułożyć mozaikę lub parkiet.

Ważna temperatura

Podłogi z drewna - niezależnie od tego, czy będą to deski, posadzka czy mozaika - powinno układać się w temperaturze 15-20 st. C. Materiał, z którego będziemy układać podłogę, powinien poleżeć dwa-trzy dni w warunkach, w jakich będzie później układany i eksploatowany, ponieważ drewno musi się "zaaklimatyzować i przyzwyczaić" do mikroklimatu panującego w każdym mieszkaniu, m.in., do stopnia wilgotności.
l jeśli będziemy układać posadzkę sami, to pamiętajmy o tym, by przy ścianach zostawić szczeliny o szerokości ok. 20 mm. Drewno ma właściwości "rozciągania się" i "kurczenia" pod wpływem temperatury i wilgotności. Jeśli więc ułożymy drewnianą podłogę "na sztywno", bez luzu, to drewno nie będzie mogło "oddychać", co w konsekwencji może doprowadzić do wypaczenia i wybrzuszenia podłogi,
l po ułożeniu posadzkę drewnianą należy wyszlifować i pomalować kilkakrotnie lakierami bezbarwnymi lub koloryzującymi. Lakierowana powierzchnia będzie stanowiła dodatkową, odporną na ścieranie warstwę, a jednocześnie będzie chronić drewno przed zniszczeniami i uszkodzeniami.

Parkiet jest jednym z najbardziej eleganckich rodzajów posadzek drewnianych. Wykonuje się go zazwyczaj z podłużnych deszczułek drewnianych, tzw. klepek o grubości 16-22 mm. Mają one najczęściej ok. 20-50 cm długości 3-10 cm szerokości.
Podłożem pod takim parkietem jest najczęściej tzw. ślepa podłoga lub wylewka betonowa. Klepki do powierzchni ślepej podłogi przybija się gwoździami lub (rzadziej) przykleja się je klejem dyspersyjnym. Na wylewce betonowej klepki mocowane są zazwyczaj za pomocą asfaltowego lepiku do stosowania na zimno.
W zależności od rodzaju zastosowanego podkładu podłogowego, możemy ułożyć klepki z piórowpustami (do przybijania lub klejenia) oraz klepki łączone "na styk" o gładkich bokach (do klejenia).
Są różne sposoby układania parkietu. Najczęściej układa się parkiet w szachownicę lub jodełkę. Jeśli dysponujemy dużą powierzchnią pokoju, to możemy spróbować połączyć ze sobą różne wzory, np. ułożyć "jodełkę" w środkowej części, a po bokach - ułożyć równolegle.
UWAGA: układanie parkietu klepkowego należy zawsze zaczynać od środka pomieszczenia. Pierwsze deszczułki układamy obowiązkowo w punkcie skrzyżowania prostopadłych linii poprowadzonych z punktów wyznaczających środki ścian pomieszczenia.

Umocowanie posadzek drewnianych

Posadzki mogą być przymocowane do podkładu podłogowego na stałe lub stanowić tzw. podłogę pływającą.
l posadzki stałe przytwierdzane są do podłoża, np. betonowego, bądź legarów za pomocą gwoździ, wkrętów, zapraw, klejów, lepików itp.
l podłogi pływającej (taką podłogą są np. panele podłogowe) nie przytwierdza się do podkładu. Jedynymi mocowaniami, dzięki którym podłoga trzyma się w całości, są wtedy połączenia elementów posadzki (najczęściej na pióro i wpust), które mogą być trwałe (klejone) lub zatrzaskowe. Podłogi pływające najlepiej układać na wyciszającym i wyrównującym powierzchnię podkładzie z twardych płyt pilśniowych, korkowych albo z pianki poliuretanowej.

Mozaika drewniana, to ułożone najczęściej w szachownicę, zestawy małych listewek o grubości 8-9 mm, tworzących najczęściej kwadratową płytę o boku 40, 44 lub 50 cm.
Mozaiki parkietowe można także kupić w kształcie prostokąta 30 x 60 cm. W jednej płycie mozaikowej znajduje się zwykle od 80 do 125 listewek. Ułożone są w małe kwadraciki po pięć sztuk i łączone od spodu siatką z włókna szklanego. Mozaikę najczęściej przykleja się do podłoża klejem dyspersyjnym lub lepikiem.
Wzór mozaiki może być standardowy albo - bardziej wyszukany - możemy np. wybrać z katalogu lub zdecydować się na projekt indywidualny. Mozaiki można łączyć i tworzyć z różnych gatunków drewna.
Bruk drewniany najlepiej sprawdzi nam się w kuchni. Wykonywany jest najczęściej z dębu oraz modrzewia. Kostki drewniane o wymiarach 60 x 90 mm i o grubości 20-70 mm tworzą bardzo trwały i wytrzymały parkiet. Bruk drewniany najlepiej jest przyklejać lepikiem asfaltowym na idealnie równej, specjalnie przygotowanej, betonowej wylewce z zachowaniem mijania się spoin sąsiednich warstw.
Drewniana kostka brukowa będzie bardzo estetyczna i funkcjonalna, ale tylko wtedy, gdy kostki będą do siebie ściśle przylegały. Monotonię jednobarwnej podłogi możemy dodatkowo urozmaicić, stosując np. dwie odmiany kolorystyczne drewna.

Przeznaczenie paneli

Odporność paneli podłogowych na ścieranie decyduje o miejscu ułożenia. Odpowiednie oznaczenie stopnia ścieralności powinniśmy znaleźć na każdym opakowaniu z panelami:
l w pomieszczeniach o małym natężeniu ruchu (sypialnie, pokoje gościnne) układa się panele mające stopień ścieralności (takie powinno być oznaczenie) W 1,
l w pomieszczeniach o średnim natężeniu ruchu (salony, jadalnie) - stopień ścieralności oznaczony jako W 2,
l w pomieszczeniach o znacznym natężeniu ruchu (przedpokoje, kuchnie) - stopień ścieralności oznaczony jako W 3.

Panele podłogowe są bardzo praktycznym i wygodnym elementem wykańczania podłóg. Swoją popularność zawdzięczają przede wszystkim łatwemu sposobowi ich montażu oraz nieco niższej, niż tradycyjne drewniane podłogi, cenie.
Panele są dużo większe niż deszczułki parkietu. Składają się z trzech warstw:
l spodniej (wzmacniającej konstrukcję paneli i odpowiedzialnej za stabilność podłogi z nich ułożonej, a także zapobiegającej paczeniu się podłogi),
l środkowej (nośnej),
l wierzchniej (użytkowej).
Taka konstrukcja paneli podłogowych powoduje, że nie kurczą się, ani nie rozszerzają pod wpływem zmian wilgotności w pomieszczeniu, dzięki czemu podłoga pozbawiona jest szpar, których nie unikniemy w wypadku, gdy zdecydujemy się na ułożenie podłogi z drewna.
Panel ma na dwóch bokach wpusty (rowki), na pozostałych dwóch - odpowiedniej wielkości pióra, czyli wystające listwy. Montaż podłogi z paneli nie jest skomplikowany i polega na wklejaniu piór jednych elementów we wpusty drugich. Paneli zazwyczaj nie przytwierdza się do podłoża. Przez co najmniej dwie doby panele powinny leżeć w pomieszczeniu, w którym będą układane.
Pamiętajmy o tym, aby podłoże było równe, suche, a także izolowane cieplnie i akustycznie. Ostatnią z wymienionych funkcji pełni tzw. warstwa sprężynująca. Może nią być stara wykładzina dywanowa o krótkim włosie lub posadzka z PCW.
Na podłożu sztywnym, takim jak beton czy płytki ceramiczne, trzeba tę warstwę ułożyć. Najlepiej użyć specjalnej maty z pianki polietylenowej. Jeśli panele zdecydujemy się ułożyć na ogrzewanej podłodze, to trzeba pod warstwą sprężynującą umieścić izolację przeciwwilgociową z folii. Folię wywijamy na ścianę, a po ułożeniu paneli nadmiar ucinamy.
Panele podłogowe rozszerzają się pod wpływem ciepła, należy więc je układać tak, by przy ścianach pozostały szczeliny.
Klej nanosimy na pióro lub do wpustu na całej długości, a potem dociskamy sąsiadujące elementy. Wyciśnięty nadmiar kleju należy od razu usunąć. Na rynku dostępne są trzy podstawowe rodzaje paneli podłogowych:
l Laminowane - warstwą spodnią jest zazwyczaj laminat albo kilka warstw wzmocnionego papieru.
Nośna warstwa zrobiona jest z płyt drewnopodobnych, a wierzchnia - z twardego laminatu dekoracyjnego, imitującego drewno (dąb, buk, świerk, brzozę itp.) o naturalnych kolorach. Może być też barwiony na różne kolory (np. niebieski czy zielony).
Podłoga z paneli laminowanych jest bardzo odporna na ścieranie, promienie słoneczne, chemikalia, plamy i odciśnięcia. Jednak uszkodzoną trudno jest naprawić. Nie można jej także cyklinować ani lakierować. Paneli laminowanych nie należy układać w łazienkach, ale można je stosować na podłogach ogrzewanych. Nie należy ich czyścić środkami ściernymi, ani używać do ich konserwacji wosku,
l Korkowe - warstwa wierzchnia to przezroczysta folia PCW lub lakier, pokrywające dekoracyjną warstewkę korka lub forniru z drewna naturalnego. Pod nią znajduje się tłumiąca i izolująca warstwa korka, umieszczona na rdzeniu z płyty MDF.
Panele korkowe są również bardzo trwałe i odporne na ścieranie. Można je układać praktycznie w każdym pomieszczeniu, bez względu na stopień natężenia ruchu. Nie należy ich natomiast stosować w pomieszczeniach, w których wilgotność powietrza przekracza 65 proc.
Paneli z powłoką PCW nie cyklinuje się ani nie lakieruje, a uszkodzony panel należy wymienić. Warto pamiętać o tym, że panele wykonane z korka są niepalne - pod wpływem ognia ulegają zwęgleniu,
l Drewniane - tzw. deski klejone warstwowo, ponieważ wszystkie trzy warstwy zrobione są z drewna: spodnia ze sklejki, środkowa z listewki, a wierzchnia, to twarde drewno zwykle liściaste, np. dąb, buk, klon, orzech itp.). Wierzchnia warstwa może być dodatkowo wykończona lakierem. Pamiętajmy, że im twardsze jest drewno (np. jesion, buk, dąb) warstwy wierzchniej, tym większa będzie odporność podłogi na wgniecenia.
Podłogi z paneli drewnianych można cyklinować - im grubsza będzie warstwa wierzchnia, tym więcej razy podłogę można odnawiać (np. z warstwą użytkową 2,2 mm - dwa lub trzy razy, 3,6 mm - cztery lub pięć, 6 mm - nawet dziesięć razy). Odcień paneli drewnianych zmienia się, ponieważ pod wpływem promieni słonecznych drewno ciemnieje - podłoga nie przykryta dywanem będzie miała nieco inny odcień od tej przykrytej.
Panele drewniane można układać na podłogach z ogrzewaniem podłogowym. Do pomieszczeń o dużym stopniu wilgotności, np. łazienek, nadają się tylko panele z warstwą wierzchnią z drewna egzotycznego, np. bambusa.

Alfabet architekta

Drewniana podłoga niejedno ma imię. Warto zapoznać się więc z kilkoma podstawowymi pojęciami:
l parkiet tradycyjny - składają się nań deszczułki do 7 cm szerokości oraz o dowolnej długości. Sposób montażu - na pióro i wpust. Parkiet układa się zazwyczaj na kilka sposobów, np. w jodełkę, cegiełkę lub kwadraty,
l mozaika składa się z niewielkich, najczęściej w kształcie małych prostokątów, deszczułek sprzedawanych zazwyczaj w prostokątnych zestawach-kwadratach, które można układać w dowolne wzory,
l lamparkiet (parkiet lamelowy) robiony jest z deszczułek nazywanych potocznie lamelkami, nie mających piór ani wpustów. Lamparkiet jest nieco cieńszy niż parkiet tradycyjny,
l bruk drewniany to kostki z bali dębowych, pociętych w poprzek słojów.

Coraz większą popularność zdobywają podłogi wykonane z korka, czyli z przetworzonej kory dębu korkowego. Są nie tylko efektownym wykończeniem wnętrza, ale stanowią także - dzięki porowatej budowie - bardzo dobrą izolację akustyczną oraz cieplną.
Podłogę wykonaną z korka można układać praktycznie w każdym pomieszczeniu - zarówno w kuchni, łazience, sypialni, jak i w pokoju gościnnym. Korek świetnie sprawdza się zamiast ceramicznych płytek podłogowych, a także zamiast tradycyjnych drewnianych parkietów lub paneli podłogowych.
Parkiety korkowe - w zależności od sposobu ich montażu - występują w dwóch odmianach - jako płyty podłogowe do przyklejania bezpośrednio na wylewkach samopoziomujących, a także jako panele do montażu podłóg pływających.
Korkowe płyty podłogowe o grubości 4 mm zrobione są z dwóch warstw korka. Warstwa spodnia wykonana jest z drobno mielonego aglomeratu korkowego, a warstwa wierzchnia - z dekoracyjnego korka. Płyty korkowe mają zazwyczaj kształt kwadratu (30 x 30 cm) lub prostokąta o wymiarach 30 x 60 cm.
Warstwa zewnętrzna (dekoracyjna) może być wykonana z surowego korka albo lakierowana bezbarwnym lakierem. Inny sposób wykończenia płyty korkowej, to pokrycie jej warstwy wierzchniej cienką (bezbarwną) i odporną na ścieranie folią PCW. Płyty z korka wykończone w ten sposób są najbardziej trwałe i odporne na ścieranie i znakomicie sprawdzają się w pomieszczeniach o dużym natężeniu ruchu, np. w przedpokojach. Aby zwiększyć wytrzymałość podłogi korkowej, należy surowy korek polakierować.
Bogata gama kolorystyczna oraz kilkadziesiąt rodzajów faktur (powierzchni) pozwalają dobrać podłogę korkową do charakteru i wystroju każdego wnętrza.

Rodzaje drewna

Wybór odpowiedniego drewna na posadzkę jest bardzo ważny. Liczy się bowiem nie tylko wygląd zewnętrzny drewna (kolor, kształt słojów i układ sęków), decydujący o wyglądzie naszej podłogi, lecz również jakość drewna, która wpłynie w znacznym stopniu na komfort "stąpania po ziemi". Oto kilka podstawowych gatunków:
l dąb - to jeden z najlepszych i najbardziej poszukiwanych materiałów na posadzkę. Cechuje go duża wytrzymałość i odporność na ścieranie. Bardzo dobrze nadaje się do produkcji parkietu. Występuje w kilku - w zależności od miejsca pochodzenia - odmianach i kolorach (np. piaskowy, czerwony, jasnobrązowy itp.),
l jesion - występuje w dwóch - w zależności od miejsca pochodzenia - kolorach: ciemno zabarwiona, o wąskim rysunku słojów odmiana leśna oraz polna - jaśniejsza i szerokosłoista. To jedno z najszlachetniejszych gatunków drzew, przewyższające niekiedy swoimi właściwościami właściwości dębu - ma wyższy stopień twardości i odporności na ścieralność,
l mahoń - występuje w dwóch podstawowych odmianach kolorystycznych - cynamonowej i czerwonobrunatnej. Cechuje go średni stopień twardości i duża odporność na wilgoć. Jest odporne na spękania,
l jawor - najjaśniejszy gatunek drzewa stosowanego do produkcji podłóg,
l buk - drewno to nie jest polecane jako materiał na podłogi, bowiem cechuje je wysoki stopień kurczliwości i skłonności do paczenia.

Wybór rodzaju drewna, z którego zechcemy ułożyć podłogę, uzależniony jest od kilku przynajmniej czynników, ponieważ ważną rolę odgrywa zarówno estetyka drewnianej podłogi, jak i jej właściwości techniczne. Okazać się bowiem może, że - pomimo tego, iż kolorystyka podłogi bardzo nam odpowiada - w miejscu o szczególnym natężeniu ruchu (w kuchni czy przedpokoju) położyliśmy deski lub parkiet z drewna mało odpornego na ścieralność. Wtedy czeka nas bardzo niemiły i kosztowny obowiązek renowacji podłogi. Warto zapoznać się zatem z kilkoma podstawowymi informacjami:
l deski przeznaczone do układania na legarach mogą być wykonane z drewna sosnowego. Drewno to zapewni nam dobrą jakość, a także odpowiedni wzór kolorystyczny podłogi,
l parkiet - najlepiej, jeśli będzie dębowy, ponieważ dąb jest trwały i ma ładny kolor, a dębowe drewno jest ciężkie, twarde i bardzo odporne na proces ścierania. Parkiety można wykonać także i z innych (tańszych) gatunków drzewa, zarówno twardego (buk, jesion), jak i miękkiego (sosna, świerk, brzoza); im twardsze drewno, tym lepsza jego odporność na ścieralność,
l jeśli sami zdecydujemy się na zakup desek na parkiet, to powinniśmy zwrócić przede wszystkim uwagę na jakość deszczułek. Pamiętajmy, że nie powinny one mieć zbyt dużo sęków, powinny natomiast być idealnie równe i mieć identyczną grubość i wysokość. Drewno, z którego zostały wykonane, nie może być zbyt suche, ani zbyt wilgotne - optymalna wilgotność, to 8-11 proc.,
l gatunki drewna bardziej odporne na wilgoć, takie jak modrzew czy dąb, nadają się do układania z nich podłóg nawet w łazienkach i kuchniach,
l pamiętajmy, że jeśli nie znamy się zbyt dobrze na drewnie i nie potrafimy ocenić jego jakości, to lepiej poprosić o pomoc fachowca, bo można kupić bubel.