Osteoporoza - uczyć się, nie bać

Kurier Poranny: Czy trzeba bać się osteoporozy?

Prof. Janusz Badurski: Mówiąc o osteoporozie, mamy na myśli obniżenie wytrzymałości kości, co powoduje, że pod wpływem banalnych obciążeń czy urazów kości mogą się złamać. Trzeba wiedzieć, jakie są czynniki ryzyka. Trzeba chorobę poznać, żeby jej zapobiegać.

Panuje przekonanie, że to choroba, która najbardziej dotyka osoby starsze. Czy jest prawdziwe?

- Wiek i starzenie się tkanki kostnej ma tutaj zasadnicze znaczenie. Wzmożona łamliwość kości jest losem naszego starzejącego się szkieletu. Nie dotyczy to jednak wszystkich ludzi w jednakowym stopniu. Do pewnego standardu wieku dokładamy tzw. czynniki ryzyka złamań osteoporotycznych.

Jakie to czynniki?

- Starzenie się kości dotyczy wszystkich. Oprócz wieku do czynników ryzyka zaliczamy niską masę kostną. Na wytrzymałość kości wpływa też wysiłek fizyczny. To jest ta najcenniejsza inwestycja w nasz kościec. To mięśnie są najskuteczniejszym budowniczym szkieletu.

Czynniki zwiększające ryzyko złamania to także: już przebyte złamanie osteoporotyczne, przewlekłe leczenie sterydami. To jest także niska masa ciała, z którą najczęściej związana jest niska masa kostna, mięśniowa, tłuszczowa.

Ryzykiem złamań jest skłonność do częstych upadków - nie ma upadku, nie ma złamania. Nie można pominąć jeszcze innych, bardzo istotnych: palenia papierosów i alkoholizmu. Nikotynizm jest trzecim z najczęściej wymienianych w populacji białostockiej czynnikiem toksycznym dla komórek kostnych. Nasz styl życia jest bardzo ważny. Albo służy zdrowiu kości, albo nie.

To jak powinniśmy żyć, by uchronić się przed osteoporozą?

- Powinniśmy unikać ryzyka złamań. Aktywny tryb życia, zdrowe, urozmaicone odżywianie (ważny jest wapń, witamina D). Powinniśmy w codziennej diecie uwzględniać mleko, jogurty, kefiry, sery, jarzyny (zwłaszcza brokuły), orzechy.

Ograniczyć do minimum spożycie czerwonego mięsa. No i przede wszystkim - nie palić!

Czy na Podlasiu wiele osób choruje na osteoporozę?

- Nasza fundacja narodziła się Białymstoku. Jest najstarszą placówką, badającą ten problem, a Podlasie jest najlepiej przebadane pod tym kątem. Stanowi niejako próbkę reprezentacyjną dla Polski. Krótko: jedna trzecia Polek po 50. roku życia doznaje złamania osteoporotycznego.

Rozumiem, że ten problem dotyczy przede wszystkim kobiet?

- U kobiet jest to zjawisko znacznie częstsze. Mimo że kościec kobiecy cieszy się opieką estrogenów, czyli naturalnych hormonów, zabezpieczających przed resorpcją kości czy miażdżycą, to po menopauzie ochrona ta ustaje. Kobiety z reguły mają mniejszą masę mięśniową i kostną niż mężczyźni. Ich kości są mniejsze.

Jak sprawdzić, czy mamy skłonności do osteoporozy?

- Ocenić ryzyko złamania można w każdym gabinecie lekarskim, potrzebna jest jedynie znajomość czynników ryzyka złamań. Służy temu intensywnie przez nas propagowana metoda FRAX. Jeżeli pacjent zna czynniki ryzyka, zasięgnie pomocy lekarskiej. Znamy metodę obliczania prawdopodobieństwa złamań w perspektywie 10-letniej. Zapobieganie i leczenie jest możliwe. Uczyć się, a nie bać.

Jak się leczy tę chorobę?

- Leczenie to zapobieganie złamaniu. Należy przekonać pacjenta, by wyeliminował ze swojego życia te czynniki, które podnoszą ryzyko. Jest to leczenie przyczynowe.

Terapia farmakologiczna jest sprawą niezwykle ważną. Stosuje się ją jednak tylko w przypadku niskiej masy kostnej. Niestety, leki nowej generacji nie są jeszcze refundowane, a kosztują niemało. Dla wielu starszych osób stanowi to barierę nie do przebycia. Cieszmy się jednak, że większość dostępnych dla nich leków pokrywa zapotrzebowanie.

Dziękuję za rozmowę.