Nasze otwarcie ich szansą

Wizyta u psychiatry często niesłusznie wiąże się z poczuciem wstydu lub zakłopotania. Trzeba przełamywać bariery uprzedzeń, niechęci i mitów wobec tej choroby. Mówi się o tym nie tylko w Polsce, np. w realizowanym od kilku lat - także w Białymstoku - programie informacyjnym pod hasłem: "Schizofrenia - otwórzcie drzwi".

DLACZEGO WAŻNA WCZESNA POMOC

Jak się odnosić do chorego

Przebywając z osobą w psychozie lub zachowującą się dziwnie, możesz czuć się przerażony lub sfrustrowany. Pamiętaj, że chory jest nadal twoim synem, córką, bratem, żoną, mężem, przyjacielem. Przede wszystkim bądź sobą.
l Staraj się zrozumieć, że chory może zachowywać się w odmienny sposób w związku z objawami psychotycznymi;
l Uświadom sobie, że objawy te są stresujące dla wszystkich i że możesz odczuwać całą gamę uczuć - szok, lęk, smutek, złość, frustrację, rozpacz;
l Rozmowa z innymi ludźmi pomoże ci radzić sobie z tymi uczuciami. Uwierz, że bliska ci osoba wyzdrowieje, nawet jeśli zabierze to dużo czasu. Bądź cierpliwy.
l W ostrej fazie psychozy chory swoim zachowaniem może przypominać dziecko. Czasem wymaga przebywania w bezpiecznym i komfortowym otoczeniu, potrzebuje pomocy przy podejmowaniu decyzji;
l Staraj się nie brać do siebie przykrych, raniących słów, wypowiadanych przez chorego;
l W trakcie ostrych objawów psychotycznych chory może być całkowicie skupiony na swoich przekonaniach i ideach. Nie daj się wciągnąć w dyskusję, ale słuchaj, by zrozumieć jego świat przeżyć i okazać współczucie, a gdy odnoszą się do przyszłości, przedyskutować je po uzyskaniu poprawy;
l Uważaj na siebie - chodzi o utrzymanie równowagi między opieką i troską, a twoimi możliwościami. Nie pozwól na doprowadzenie się do stanu wyczerpania.
l Pamiętaj - rodzina, partnerzy, przyjaciele odgrywają bardzo istotną rolę w powracaniu do zdrowia. Kiedy chory zdrowieje z epizodu psychotycznego, okaż mu miłość, stabilność uczuć, zrozumienie i zaufanie, ale również pomóż w rozwiązywaniu konkretnych spraw.

Często leczenie psychozy, która objawiła się po raz pierwszy, bardzo się opóźnia, bo rodzina nie ma jeszcze świadomości choroby, nie rozumie zmian zachowania osoby chorej, nie wie, co się dzieje. Im dłuższy czas pozostawania bez leczenia, tym większe zniszczenie czyni choroba w sferze relacji rodzinnych, przyjaźni, nauki lub pracy chorego. Choroba może zmieniać sposób odczuwania samego siebie, stwarzać lub nasilać inne problemy - brak pracy, depresję, nadużywanie alkoholu, konflikty z prawem, przejawy autoagresji. Opóźnienie w leczeniu może prowadzić do spowolnienia lub niemożności pełnego wyzdrowienia.

OBJAWY PRODROMALNE

Zwykle przed pojawieniem się wyraźnych objawów psychozy zauważyć można zmiany w zachowaniu danej osoby (objawy wczesne nazywane prodromalnymi), które mogą też poprzedzać kolejny nawrót choroby. Chorzy nie doznają wyraźnych objawów psychotycznych jak halucynacje, urojenia oraz zaburzenia myślenia.
Natomiast wystąpić mogą zmiany w sposobie określania odczuć, myśli i wrażeń.
l Osoba chora może stać się l podejrzliwa l depresyjna l zalękniona l napięta l zirytowana l rozzłoszczona.
l Może doświadczać l zmian nastroju l zaburzeń snu l zmian apetytu l utraty energii lub motywacji l trudności w koncentracji lub zapamiętywaniu.
l Może odczuwać l przyspieszenie lub zwolnienie biegu swoich myśli l zmianę obserwowanych przedmiotów l zmianę jaka zaszła w otoczeniu.
Często rodzina i przyjaciele pierwsi dostrzegają te zmiany. Mogą też zwrócić uwagę na to, że:
l wyniki w nauce czy pracy ulegają pogorszeniu;
l osoba bliska jakby wycofuje się, izoluje;
l traci zainteresowanie kontaktami społecznymi;
l staje się mniej aktywna.

JAK POSTĘPOWAĆ

Co powinniśmy wiedzieć

l Schizofrenia jest wydarzeniem losowym jak każda choroba i wymaga leczenia. Dziś jest już ono bardzo skuteczne.
l Jest nie tylko chorobą mózgu - ma wiele wymiarów. Jej przebieg jest zróżnicowany, pozostają zachowane liczne obszary zdrowia. Zawsze można dostrzec obok chorych również zdrowe aspekty funkcjonowania chorej osoby. Nie ma następstw trwałych.
l Nie jest chorobą dziedziczną! Stopień pokrewieństwa nie determinuje zachorowania, a tylko pozostaje w związku z jego ryzykiem. Dziedziczona jest prawdopodobnie podatność sprzyjająca zachorowaniu, a nie sama choroba.
l Chorzy na schizofrenię nie zagrażają innym bardziej niż osoby zdrowe. Ogromną większość czynów agresywnych i zabronionych przez prawo popełniają ludzie zdrowi. U chorych znacznie wyższe jest ryzyko samobójstwa niż agresji.
l Chorzy na schizofrenię oczekują od nas szacunku, zrozumienia i pomocy.

Im wcześniej psychoza jest rozpoznana i leczona, tym korzystniejsze są rokowania. Gdy wystąpią objawy prodromalne lub psychotyczne, ważne, aby chory uzyskał pomoc. Dobrze rozpocząć jej poszukiwanie od lekarza rodzinnego lub od razu w poradni psychiatrycznej (skierowanie niepotrzebne). Pomocni mogą być również szkolni pedagodzy lub psycholodzy.

JAK POMAGAĆ W CZASIE LECZENIA

Pamiętaj, że bliska współpraca z personelem biorącym udział w leczeniu poprawi efekty leczenia, a zatem:
l Staraj się myśleć o sobie i osobie leczonej, że macie wspólny cel - pomóc osobie chorej i pracować nad jej wyleczeniem. To jest partnerstwo miedzy tobą i lekarzem prowadzącym oraz zespołem terapeutycznym;
l Poznaj osoby wchodzące w skład zespołu terapeutycznego, zapytaj jak jest ich rola i na czym będzie polegała w przyszłości;
l Zapytaj, z kim najlepiej się kontaktować, zanotuj wszystkie informacje;
l Dowiedz się o termin spotkania z osobami kierującymi zespołem terapeutycznym, przygotuj do nich pytania. Uzyskaj termin kolejnej rozmowy;
l Dowiedz się, czy możesz uzyskać dodatkowe informacje, np. czy są organizowane spotkania edukacyjne, w których możesz uczestniczyć; czy są dostępne materiały.