Historia grypy

Dopiero później uczeni zauważyli związek pomiędzy wzrostem zapadalności na grypę a pojawieniem się pierwszych chłodniejszych dni. Nazwa influenza przyjęła się również w Anglii podczas wybuchu epidemii w latach 1742-1743.

Historyczne zapiski prowadzone przez kronikarzy, filozofów czy miejskich rajców dowodzą, że epidemie grypy pojawiały się z przerwami od czasów starożytnych. Pierwsze pochodzą z 412 r. p.n.e., a ich autorami byli: Hipokrates i Liwiusz. Między 1700 a 1900 rokiem odnotowano aż 16 dużych epidemii. Nie można jednak oszacować dokładnej liczby przypadków śmiertelnych, ponieważ ówcześni naukowcy nie potrafili wyizolować wirusa grypy, a co za tym idzie - nie znano jego antygenowej charakterystyki.

Najsłynniejszą w historii pandemią grypy była tzw. hiszpanka, wywołana przez wirus pochodzenia ptasiego podtypu A/H1N1. W latach 1918-1919 pochłonęła między 50 a 100 milionów ofiar. Pierwsza fala pandemii charakteryzowała się stosunkowo niewielką liczbą zachorowań i niewysoką śmiertelnością. Większość przypadków zachorowań odnotowano, tak jak w przypadku zwykłej grypy sezonowej, u osób starszych. Druga fala przypadła na jesień 1918 roku i spowodowała śmierć milionów ludzi na całym świecie. Cechą charakterystyczną tej pandemii był bardzo wysoki odsetek chorych, a także wysoka śmiertelność (niemal 50% wszystkich zmarłych) wśród 20-40-latków. Na początku 1919 roku przeszła trzecia, nieco łagodniejsza fala grypy. Najwyższą zapadalność zarejestrowano wówczas wśród 5-14-latków, zaś najwyższe wskaźniki śmiertelności dotyczyły znowu 25-40-latków.

Kolejną wielką pandemię spowodowała grypa azjatycka w 1957 roku. Objęła ona swoim zasięgiem całą Azję, Europę i USA. Tym razem najwyższą liczbę zgonów zaobserwowano wśród osób starszych, powyżej 65. roku życia. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na grypę azjatycką umarło od 1 do 4 milionów osób.

Następną pandemią grypy, która spowodowała wiele ofiar, była tzw. grypa Hongkong, którą nazwano tak ze względu na fakt, że pierwsze zakażenia odnotowano właśnie w tym mieście w 1968 roku. W ciągu następnych 3 lat rozprzestrzeniła się po całym świecie. W Polsce epidemiczne nasilenie nastąpiło na początku 1969 roku, powodując 1316 zgonów.

Obie pandemie okazały się w porównaniu z hiszpanką znacznie łagodniejsze w skutkach, na co wpływ miało rozpowszechnienie się już szczepień przeciwko grypie, a także wprowadzenie leku przeciwko zakażeniu wirusem grypy typu A (amantadyna).

Badania nad wirusem grypy

Niespotykana skala pandemii hiszpanki spowodowała ogromne straty społeczne
i ekonomiczne, stając się motywacją do rozszerzenia zakresu badań w celu ustalenia etiologii tej choroby. Zostały one zwieńczone pierwszym sukcesem w 1933 roku, kiedy to trzej badacze Narodowego Instytutu Badań Medycznych w Londynie: Ch. Andrews, W. Smith oraz P. Laidlaw wyizolowali wirusa grypy u ludzi. W 1937 roku Jonas Salk opracował pierwszą skuteczną szczepionkę przeciw grypie zawierającą całe wirusy, uzyskane z płynu omoczniowego zakażonych zarodków kurzych. W 1941 roku wydano pierwsze zezwolenie na zastosowanie szczepionki u ludzi. Dalsze badania nad szczepionką przeciw grypie i jej skutecznością prowadzono na szeroką skalę w Stanach Zjednoczonych wśród żołnierzy. Wykazały one 70 procentową skuteczność szczepionki podczas ostrej epidemii grypy A/H1N1. W rezultacie dopuszczono ją do masowej produkcji dla ludności cywilnej.

W miarę postępu badań nad wirusem grypy naukowcy odkryli, iż jedną z jego najbardziej charakterystycznych cech jest niezwykła zmienność. Z łatwością adaptuje się do wewnętrznego środowiska gospodarzy (m.in. ludzi, ptaków, świń) a jednocześnie posiada zdolność unikania ich układu odpornościowego. Łatwość, z jaką mutuje się wirus grypy, powoduje, że co roku zmieniany jest skład szczepionki przeciwko grypie sezonowej. Rekomendacje co do składu szczepionki co roku opracowują eksperci Światowej Organizacji Zdrowia. Zawiera ona wyłącznie inaktywowane czyli nieżywe części składowe wirusów
ze szczepu A i B.

Materiał powstał na podstawie książki prof. Lidii Brydak, Grypa