MKTG SR - pasek na kartach artykułów

Polio wraca! Co trzeba wiedzieć o chorobie wirusowej, której ogniska wykryto ostatnio na świecie? Jak chronić się przed poliomyelitis?

Anna Rokicka-Żuk
Na chorobę Heinego-Medina nie ma leku, dlatego szczepienia ochronne są obowiązkowe i podawane polskim dzieciom od lat 50. ub. wieku.
Na chorobę Heinego-Medina nie ma leku, dlatego szczepienia ochronne są obowiązkowe i podawane polskim dzieciom od lat 50. ub. wieku. bialasiewicz/123RF
Polio jest chorobą wirusową, którą udało się w dużej mierze wyeliminować na świecie dzięki szczepieniom. Z powodu ich zaniechania zwłaszcza w okresie pandemii sytuacja niestety się zmienia. Dziki poliowirus wrócił tam, gdzie już go nie było. Jaką chorobą jest poliomyelitis, w jaki sposób i gdzie dochodzi do zarażeń oraz jak się przed nimi chronić?

Spis treści

Czym jest polio i co wywołuje infekcję?

Polio to zakaźna choroba, wywoływana przez poliowirusy, która powoduje porażenie nerwowe mięśni. Jej pełna nazwa to poliomyelitis, znana jest także jako nagminne porażenie dziecięce, choroba Heinego-Medina czy ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego.

Zobacz: Wychodzisz ze szpitala? Od 4 sierpnia 2023 r. o tych chorobach dowie się Sanepid

Infekcja poliowirusem jest szczególnie groźna dla dzieci poniżej 5. roku życia, ale zachorować mogą także osoby starsze dzieci i dorośli, jeśli nie zostali zaszczepieni.

Sprawcą infekcji są dzikie wirusy polio (wild polio viruses, WPV), przy czym rejestrowane obecnie przypadki dotyczą tylko zakażeń typem 1. Typ 2 został wg WHO wytępiony w 2015 roku, natomiast typ 3 wyeradykowano (uznano za zwalczony) oficjalnie w 2019 roku.

Choć w poprzednich latach utrzymywała się tendencja spadkowa zakażeń dzikim wirusem w rejonach, gdzie wprowadzono szczepienia, programy podawania szczepionek z wielu miejscach zostało wstrzymanych z powodu pandemii, czego skutki widać już teraz.

Polio w Europie i na świecie

Główne obszary występowania dzikich typów serologicznych poliowirusa to Azja i Afryka. W 2021 r. do maja raportowano jeden przypadek polio w Pakistanie (w 2020 r. było ich 54), a w Afganistanie 5 przypadków było związanych z doustnej przyjęciem szczepionki przeciw polio, która w Polsce nie jest stosowana.

Jesienią 2021 r. ognisko zakażeń wykryto w Europie, w obwodzie zakarpackim na Ukrainie, który graniczy z Polską na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego. W ocenie WHO zagrożenie rozprzestrzenianiem się poliowirusa na Ukrainie jest wysokie, a powodem jest historycznie niski poziom wyszczepienia społeczeństwa.

Aby osiągnąć odporność zbiorową na polio, konieczne jest zaszczepienie 90 proc. społeczeństwa, tymczasem na Ukrainie w pierwszych 8 miesiącach 2021 roku szczepionki przyjęło zaledwie 53 proc. dzieci do 1. roku życia.

Polio wraca też na świecie. Najnowsze ognisko WPV typu 1 wykryto 17 lutego 2022 r. w stolicy Malawi, Lilongwe – wirus pojawił się w Afryce po raz pierwszy od 2016 roku. Wcześniej rejon ten był jednym z uznawanych za wolne od dzikich typów poliowirusa. Co więcej, według informacji Światowej Organizacji Zdrowia wykryte szczepy są spokrewnione z tymi z Pakistanu.

Jaką chorobą jest polio i jak się przed nią chronić?

Objawy choroby wywołanej przez poliowirusy są obserwowane u ok. 1 osoby na 150 zarażonych, a w przypadku ostatnich „wersji” typu 1 WPV – nawet u 1 na 190 osób, a u reszty infekcja jest asymptomatyczna. Prawdziwej skali problemu więc nie widać.

Na polio nie ma leku – łagodzi się objawy, które zwykle obejmują gorączkę, bóle głowy i zaburzenia żołądkowo-jelitowe, mogąc doprowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych albo porażenia nerwów mięśniowych, zwłaszcza kończyn lub tułowia, a w konsekwencji – do trwałego kalectwa.

Do zakażenia wirusami polio dochodzi drogą pokarmową i kropelkową, a w krajach rozwijających się ich rezerwuarem są ścieki. Jednym z elementów ochrony przed polio są ich badania na lotniskach. Obecnie transmisja wirusa jest możliwa na tysiące kilometrów. Choroba wylęga się zwykle w ciągu 9-12 dni, jednak okres wydalania wirusa trwa około 6 tygodni. Po latach może też wrócić jako zespół post-polio.

Profilaktyka polio to higiena i dezynfekcja oraz szczepienia ochronne podawane dzieciom w formie iniekcji – w Polsce już od lat 50. ubiegłego wieku. Maluchy otrzymują w sumie 4 dawki inaktywowanej szczepionki przeciw polio (IPV zawierająca 3 typy wirusa) po ukończeniu 3., 5. i 16. miesiąca życia, czwarta (booster) – w 6. roku życia. Od 2016 roku nie jest przy tym już stosowana żywa szczepionka doustna (oral polio vaccine OPV), która stanowiła dawkę przypominającą. W użyciu jest wyłącznie tradycyjnie podawana szczepionka inaktywowana, która zawiera 3 typy wirusa WPV.

W pełni zaszczepione przeciw poliomyelitis powinny być zwłaszcza osoby podróżujące w rejony, gdzie potwierdzono występowanie tej choroby. Szczególna ostrożność powinna być zachowana również w krajowych kontaktach z obcokrajowcami z regionów, gdzie pojawił się wirus.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Zmiany w prawie o sprzedaży alkoholu

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na poranny.pl Kurier Poranny