Olsza tworzy lasy olsy i olsy jesionowe, czyli łęgi bagienne zwykle trudno dostępne, bo w większości roku zalane wodą, a nawet podmokłe. Najładniejsze olsy rosną na skraju rzek lub między źródłami, gdzie powoli sączy się woda. Najbardziej okazałe lasy olchowe wstępują w Puszczy Augustowskiej i Białowieskiej, ale i u nas ich nie brakuje - mówi Stanisław Wojdat.
Rozmaitość gatunków
Drzewo należy do rodziny brzozowatych. Jest to roślina lekkonasienna. Sama szybko się rozmnaża. W Polce występują trzy gatunki olsy - olsa czarna jest najpopularniejsza i urasta do wysokości 30 metrów. Osiąga wiek 120 lat, a zatem jest to bardzo sędziwe drzewo.
- Kiedyś za Lipkami widziałem właśnie takie stare olsy o średnicy pnia około 1 metra - twierdzi leśny wędrowiec.
Drugim gatunkiem jest olsa szara, która ma swoje siedlisko w górach i na Pomorzu. Osiąga do 20 metrów wysokości i może osiągnąć do 60 lat życia.
Ostatni gatunek, czyli olsa zielona występuje jako około dwumetrowy krzew w górnym piętrze kosodrzewiny.
"Rumieniec" wstydu
Olcha po ścięciu ma kolor białawy lub żółto - biały, ale pod wpływem procesów chemicznych głównie utleniających szybko zmienia barwę od pomarańczowej do jaskrawoczerwonej.
Kolor ten stał się źródłem przesądów. Dawniej wierzono, że dzieje się tam za sprawą czarta, który używa jej do swoich niecnych praktyk, więc z tego powodu musi się ona czerwienić ze wstydu.
Diabelskie drzewo
Od najdawniejszych czasów siedlisko wszelkiego zła widziano głównie na bagnach. Wszystkie diabły, strzygi, duchy, rusałki, wodniki i inne bagienne stwory w myśl ludowych podań egzystowały na moczarach. Przerażające historie są związane właśnie z tymi zalewanymi wodą terenami. Na nich zazwyczaj rosną olsy.
Dym olchowych ognisk służył czarownicom i wioskowym znachorom do "zamawiania chorób".
Z powodu niedostępności w olsach kryli się zbiegli przestępcy, czy bandy rabusiów. Lasy te były też miejscem schronienia powstańców i partyzantów.
Na naszym terenie niedaleko Czarnej Białostockiej za Buksztelem w Rezerwacie Taboły w olchowym lesie jest mogiła powstańcza z 1863 roku. Tam swój obóz mieli powstańcy styczniowi.
Olcha "lubi" mosty i młyny
Drzewo olchy na powietrzu jest lekkie, miękkie, łatwe w suszeniu i w obróbce i szybko ulega rozkładowi przez grzyby. Leżąc w wodzie nabiera twardości i wytrzymałości. Dlatego używane było głównie do konstrukcji w budownictwie wodnym. Mosty i młyny dawniej wykonywane były właśnie z niej. Z tego zapewne powodu również one kojarzone były z miejscem bytowania czarta. Olcha pomimo "czartowskich cech" służyła też do wędzenia mięsa i ryb. Drzewem tym palono nimi w piecach chlebowych, wyrabiano z niego meble i wykorzystywano do wyrobu oklein i sklejek oraz elementów toczonych.
Zwierzęta w olsach
W olsach żyją najczęściej rzadkie gatunki zwierząt - wilki, rysie, a szczególnie te związane z wodą, jak wydra czy łoś. Swoje legowiska miały tam dziki, a z ptaków drapieżne czarne bociany. Gniazda wiją tam żurawie. Widywałem tam również puchacze.
- Kilka egzemplarzy tego gatunku spotykałem podczas wędrówek po terenie bagiennym w okolicach Horodnianki - mówi pan Stanisław.
Olchy w puszczy
W Parku Krajobrazowym Puszczy Knyszyńskiej na ogólną powierzchnię lasów siedliska wilgotne zajmują prawie 22 procent. Z tego ponad połowę stanowią łęgi i olsy, a pozostała część to lasy bagienne na torfowiskach niskich przejściowych i wysokich oraz brzeziny bagienne (szuwarowe).
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
