Żniwa naszych dziadków. Jak wyglądała ich praca?

Spotkania żniwne

Spotkania żniwne

Żniwa pod hasłem "Oleń po boru chodit", odbyły się w ramach Podlasko-Poleskich Spotkań Żniwnych. Ich organizatorem było Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach. - Przedstawione tu zachowania: prace, śpiewy czy tańce, są najbliższe oryginalnym zwyczajom tutejszej ludności sprzed lat - mówi Joanna Bernatowicz, przewodnicząca Klubu Białoruskiego na Wydziale Rosjoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

- To impreza kameralna: dla prawdziwych miłośników folkloru autentycznego - przyznaje Doroteusz Fionik, założyciel Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach.

W imprezie wzięli udział artyści i zespoły folklorystyczne z Białorusi, Łotwy i Polski.

Z sierpami w owies ruszyli kolejny raz w ostatni piątek. Pole w Studziwodach - dzielnicy Bielska Podlaskiego - błyskawicznie pokrywało się świeżymi snopkami.

- Jeszcze w latach pięćdziesiątych używaliśmy głównie sierpów - wspomina Witalij Socha z Malinnik. - Dobrze to pamiętam, bo już stary chłop jestem. Z sierpami szło się głównie na grykę i łubin. Najcieższą pracą było jednak rżnięcie żyta.

Goło ale wesoło!

Kosy w okolicach Bielska Podlaskiego pojawiły się później.

- To zależy od wsi, ale w niektórych nawet dopiero w latach sześćdziesiątych - mówi Wiera Niczyporuk.

Nie do pomyślenia było, by jeden gospodarz poradził sobie sierpem ze swoimi uprawami. Zbierała się więc cała wieś i szła - od pola do pola - dzień po dniu.

- Przecież trzeba sobie pomagać - mówi Piotr Niczyporuk.

- Na przodzie szła kobieta, która nadawała tempo. Reszta musiała za nią nadążyć - opowiadają mieszkańcy wsi z okolic Bielska Podlaskiego. - Po śpiewie można było poznać, gdzie są dziś żniwa.

A śpiewano różne pieśni: zachęcające do pracy, podtrzymujące przy siłach, opowiadające o życiu.

- Śpiewało się "jak ciężko żyć" czy "jak dzieci muszą ciężko pracować" - wspomina Wiera Niczyporuk.

Nie ścinano całego zboża na polu. Zostawiano "perepelicię" - czyli mały snopek nieściętego zboża, który dekorowano i przy nim się bawiono.

- Było goło, ale wesoło! - śmieje się Piotr Niczyporuk.

Kąsek słoninki, kąsek chleba

Na co dzień, po pracy, niewiele było czasu na odpoczynek.

- Szliśmy nad rzekę. Latem woda była nagrzana, więc wszyscy kąpaliśmy się. A potem szliśmy spać - mówi Wiera Niczyporuk.

Dzieci znajdowały też czas na zabawę

- Pamiętam z dzieciństwa, że było bardzo wesoło - wspomina pani Wiera. - Miałam starsze rodzeństwo. Spotykaliśmy się z innymi młodymi w soboty, śpiewaliśmy. Szliśmy do sadu, który był kilometr od wsi. Na noc kładliśmy się spać w stogach siana.

- W święta wszyscy chodzili śpiewać do cerkwi - wspominają mieszkańcy podbielskich wsi. - Było ciężko, ale pięknie.

Żniwiarzom należała się też wdzięczność ze strony właściciela pola.

- Po robocie gospodarz stawiał chłopom gorzałkę i zagryzkę. Kąsek słoninki, kąsek chleba. Tak było zawsze: gdy byli "pany" i bogaci gospodarze. Jakoś się żyło - opowiada Piotr Niczyporuk.

Na babę nic nie pomoże

Od pracy w polu nie można było wziąć sobie "urlopu".

- Najtrudniej było, gdy wyszłam za mąż i byłam w ciąży. Ze zmęczenia płakałam - wspomina Wiera Niczyporuk.

- Ale, gdy już sprzedało się zboże, to była rozkosz! - rozpromienia się Witalij Socha.
Praca w takim znoju musiała przynosić cudowne właściwości.

- Chlebem z pierwszego ziarna karmiono dzieci, które długo nie mogły nauczyć się mówić - opowiadają żniwiarze.

Ten chleb pomagał zresztą na wszystko.

- No, może z jednym wyjątkiem: nie przywracał głosu żonom pokłóconym z mężami - śmieją się chłopi.