Złota Setka Przedsiębiorstw. 10 lat minęło. Firmy nabrały doświadczenia.

Już od 10 lat Złota Setka przedsiębiorstw koncentruje uwagę na przychodach, zatrudnieniu, wynikach finansowych podlaskich przedsiębiorstw. I są to liczby imponujące. Oto w ciągu tego okresu Złota Setka wykazała się niesamowitą dynamiką sprzedaży – wzrosła ona ponad trzykrotnie. Wyjątkiem był rok 2010, w którym sprzedaż, w stosunku do roku poprzedniego, była mniejsza. W tym okresie skumulowana inflacja wyniosła 30,9%. Mimo słabnącej koniunktury mieliśmy więc do czynienia z wysokim realnym wzrostem sprzedaży w przedsiębiorstwach będących niekwestionowanymi liderami już nie tylko regionalnej gospodarki.

Nie znaczy to jednak, że koniunktura nie miała znaczenia. W tym samym okresie zysk netto rósł znacznie wolniej – o 77%. O ile średnia rentowność netto sprzedaży do roku 2007 kształtowała się w przedziale 2,2-3,5%, to w latach 2011-2012 wynosiła już tylko 1,3-1.7%. Było więc trudniej, ale bez symptomów kryzysu. Pozostaje jednak faktem, że ogólnie są to wskaźniki relatywnie niskie.

Zobacz także: Podlaska Złota Setka 2012: Lista 100 największych firm w regionie

Lista firm tworzących Złotą Setkę co roku ulegała pewnym zmianom. Także na liście najnowszej są weterani, ale też nowicjusze. Powodem tych zmian jest szybki rozwój nowych firm, ale także różnego rodzaju zmiany własnościowe i organizacyjne (łączenia, podziały, przejęcia, zmiana lokalizacji). Przez 10 lat w ścisłej czołówce stale utrzymują się: Mlekpol, Mlekovita, Barter, Pfleiderer, Spółdzielnia Obrotu Towarowego Przemysłu Mleczarskiego. Blisko tej grupy są również: Unibep, OSM w Piątnicy, Pronar, PSS „Społem” w Białymstoku, Krex, Energo. Ale oprócz nich w górnej części tabeli pojawiły się firmy nowe lub znajdujące się na początku na dalekich pozycjach listy, jak np. Suempol, Adampol, Metal-Fach, Mispol, Naftan. Jest też grupa firm, które z różnych powodów swoje wysokie pozycje utraciły lub nawet w rankingu już nie występują. Te przetasowania nie zaskakują – w biznesie nie ma gwarancji utrzymania zajętej pozycji na rynku. Pocieszające jest to, że zmiany te ostatecznie prowadzą łącznie do większych dochodów ze sprzedaży, a więc mają ogólny trend pozytywny.

Na tym tle warto zwrócić uwagę na to, czego w tabelach rankingowych nie widać. Poprzez nazwę firmy możemy zidentyfikować jej miejsce w rankingu. Złotą Setkę w większości tworzą firmy, które są w fazie wzrostu lub stabilizacji. Ich pozycję na liście wyznaczają kryteria ilościowe – bo one warunkują jej stworzenie. Ale nawet jeśli ta pozycja konkretnej firmy w kolejnych latach nie zmienia się, to za każdym razem jest to firma trochę inna.

Każde zwiększenie zatrudnienia i sprzedaży to także nowe wyzwania dla menedżerów. Większy potencjał techniczny i kadrowy, rozbudowane kontakty rynkowe, zwiększone wymogi kapitałowe powodują, że rosną problemy z podziałem i koordynacją pracy, obiegiem informacji, podziałem władzy i delegowaniem uprawnień, systemem motywacji, formalizacją struktur i procedur, systemem kontroli itp.

W nauce o zarządzaniu funkcjonuje koncepcja tzw. cyklu życia przedsiębiorstwa, obrazującego zróżnicowanie problemów do rozwiązywania w różnych fazach jego rozwoju i wynikającą stąd potrzebę odpowiedniego dostosowania zarządzania.
Wskazuje się również, że w tym cyklu kryzysy są nieuchronne, a brak gotowości i umiejętności ich rozwiązywania prowadzi do upadku firmy. Co więcej – przyczyną tego rodzaju kłopotów mogą być sami menedżerowie, gdy nie są gotowi zaakceptować, że sprawdzony we wcześniejszym działaniu system zarządzania w rosnącej firmie powinien się zmieniać.

Odnosząc to do przedsiębiorstw podlaskiej Złotej Setki, a zwłaszcza obserwując dynamikę wyników w okresie 10 lat, można wnioskować, iż z powyższymi zagrożeniami potrafiły one sobie poradzić. Oczywiście, sprawność rozwiązywania pojawiających się problemów rozwojowych mogła być różna, ale miejsce w rankingu jest dowodem na skuteczność podejmowanych działań. Dlatego wraz z odnotowaniem miejsca przedsiębiorstwa w rankingu należy zauważyć, że jest ono tylko wizualizacją solidnej pracy zatrudnionych pracowników oraz dobrego zarządzania. 

Funkcjonowanie przedsiębiorstwa to proces permanentnego uczenia się, prowadzącego do poprawy jego efektywności. Wskutek tego bezpieczeństwo firmy zwiększa się wraz z jej wiekiem, bowiem jako organizacja samoucząca się coraz lepiej dopasowuje efektywność podejmowanych działań do poziomu maksymalizującego zysk. Im firma starsza, tym precyzyjniej ocenia efektywność swoich działań, dzięki temu zwiększa swoje szanse przetrwania na rynku. Wiele badań wskazuje na to, że problemy z przetrwaniem mają przede wszystkim przedsiębiorstwa młode i małe, a nie duże.

Można założyć, że przedsiębiorstwa zajmujące wysokie pozycje na liście Złotej Setki mają już dostatecznie dużo wiedzy i doświadczeń, aby nie tylko skutecznie rozwiązywać problemy bieżące, ale także kształtować wygrywające strategie na następne okresy. Koncentracja uwagi tylko na dotychczasowych osiągnięciach nie wystarcza. Wprawdzie duży może więcej, ale nie jest to automatyczna gwarancja bezpieczeństwa. Nie wystarczy urosnąć. Chodzi też o to, aby osiągniętą pozycję utrzymać i móc działać dalej.
Pracownikom i zarządom przedsiębiorstw Złotej Setki, ale także mieszkańcom regionu należy więc życzyć, aby kolejne rankingi mogły odnotowywać ich następne sukcesy.