Zabytki do ocalenia. Ruszył plebiscyt projektu Na ratunek starym domom

Do udziału w głosowaniu już zapraszają banery na Młynowej 2. Kamienica na dwa miesiące zamieniła się w słup ogłoszeniowy, informujący o obywatelskiej akcji. Jest tam też urna do głosowania.

Plebiscyt odbywa się w ramach projektu „Na ratunek starym domom”, który od ponad roku realizuje koalicja 9 organizacji społecznych pod tą sama nazwą. Jej koordynatorem jest Stowarzyszenie Edukacji Kulturalnej WIDOK.

- Na początku wybraliśmy 13 domów, to same pustostany, których właścicielem jest miasto Białystok. Organizowaliśmy przy nich różne imprezy: spacery, piknik, potańcówkę, mapping, artystyczną instalację. Okazało się, że temat budzi naprawdę wiele emocji, a mieszkańcom miasta leży na sercu to co się dzieje z historyczną zabudową Białegostoku – mówi Urszula Dąbrowska, koordynator projektu i prezeska SEK Widok. – Pobudził też do działania samorząd.

Białystok. Potańcówka z Kapelą Batareja. Tak się ratuje stare domy (ZDJĘCIA)

W trakcie projektu, czyli przez rok, aż 5 z 13 wziętych na początku pod uwagę domów znalazło swoje nowe przeznaczenie. Przy Wiktorii 9 powstaje rodzinny dom dziecka, w kamienicy przy Sienkiewicza 26a Fundacja Spe Salvi będzie prowadzić punkt pomocowy i ogrzewalnię dla bezdomnych. Dom przy Waryńskiego 9 remontowany jest przez miasto pod działalność usługową. W Dworze Herbstów na Nowowarszawskiej 32 ma powstać ośrodek dla osób ze spektrum autyzmu. W lipcu miasto sprzedało kamienicę przy Słonimskiej 15. Trafiała w ręce firmy Rogowski Development, która ma ją odnowić według wskazań konserwatora zabytków.

- Cieszy fakt, że większość tych budynków służyć będzie celom społecznym – uważa Piotr Znaniecki ze Stowarzyszenia Arteko, jeden z koalicjantów i mieszkaniec Skorup. – Świetnym przykładem tego, że jeśli się chce to można jest Dwór Herbstów. Jeszcze na początku tego roku jedna z najstarszych w Białymstoku drewnianych siedzib fabrykanckich niszczała i nie było na nią żadnych pomysłów. Obawialiśmy się, że teren ten pójdzie pod deweloperkę, ale seria trafionych przedsięwzięć, duże zaangażowanie różnych osób, które postawiły sobie za cel ochronę tego domu, sprawiło, że miasto spojrzało na to przychylnie. Podjęło uchwalę, że dwór będzie wyremontowany i przekazany organizacji, która od lat pomaga osobom niepełnosprawnym i nie ma dobrych warunków lokalowych. Są już zabezpieczone środki na remont.

Spośród 8 budynków, na które można zagłosować, dwa w trakcie plebiscytu (pod koniec października) wystawione będą na sprzedaż: Mazowiecka 31/1, czyli tzw. dom żelazko i kamienica przy Młynowej 23.

- To z jednej strony cieszy, ponieważ jest ruch w temacie, nareszcie coś się dzieje w sprawie starych, opuszczonych domów. Z drugiej strony martwi, ponieważ jeśli wpadną w prywatne ręce mogą zniknąć z krajobrazu miasta albo zmienić się nie do poznania – dodaje Dąbrowska. - Postanowiliśmy jednak objąć je głosowaniem, ponieważ nie wiadomo, czy zostaną sprzedane.

Białystok. Na Ratunek starym domom. Historyczne spacery z gawędą o ludziach i budynkach [ZDJĘCIA]

W plebiscycie może wziąć udział każdy, kto jest zainteresowany historyczną zabudową Białegostoku. Głosowanie obywa się elektronicznie – wystarczy kliknąć w wybrany adres na stronie: https://plebiscyt.staredomy.org/. Można też oddać głos tradycyjnie. Urna i karty do głosowania są dostępne na froncie kamienicy przy Młynowej 2. Wyniki plebiscytu poznamy w pierwszej połowie grudnia podczas specjalnej konferencji prasowej z udziałem przedstawicieli miasta.

W plebiscycie można głosować na następujące domy:

• 1. ul. Koszykowa 1 - jeden z najstarszych zachowanych drewnianych domów w Białymstoku. Jego historia jest także opowieścią o rozwoju miasta. Zbudował go pod koniec XIX w. Juliusz Beigert, tkacz wełny.
• 2. ul. Mazowiecka 31/1 – „dom żelazko” to jeden z nielicznych zachowanych w Białymstoku drewnianych budynków narożnych. Datowany jest na rok 1930. Pierwszą właścicielką posesji była Frejda Lewin.
• 3. ul. Młynowa 2 - dom Gdala i Szoszy Zawadzkich powstał w latach 1896-1897. Leży na granicy dawnych dzielnic Białegostoku - żydowskich Chanajek i osiedla Piaski.
• 4. ul. Warszawska 5A - charakterystyczny budynek znany jest w Białymstoku jako dawna straż pożarna. Powstał w 1894 r., ale historia posesji sięga początków XIX wieku i okresu zaboru pruskiego.
• 5. ul. Młynowa 23 - Młynową, charakterystyczną miejską arterię ukształtowała intensywna urbanizacja przełomu XIX i XX wieku. Kamienica jest świadectwem gwałtownych przemian gospodarczych z tego okresu.
• 6. ul. Sobieskiego 22 - dom wzniesiony w 1899 roku przez Icka i Małkę Gwircmanów to typowa architektura boomu budowlanego w Białymstoku z przełomu XIX i XX wieku. Pełnił funkcję tkalni i kamienicy czynszowej.
• 7. ul. Włókiennicza 16 - drewniany budynek z przełomu XIX i XX wieku, to dawny dom rodu Sirotów, którzy jak większość Żydów zamieszkujących okolice lewego brzegu Białki prowadzili tu fabrykę włókienniczą.
• 8. ul. Warszawska 31 - zabytkowy domek, datowany na XVIII wiek, należy do najciekawszych i najbardziej zaniedbanych budynków przy dawnej reprezentacyjnej ulicy Białegostoku – Warszawskiej.

Głosować można też online.