Z Bielska do Burkina Faso

Przed trzema laty powstała tam parafia rzymskokatolicka p.w. Św. Łukasza. Misja franciszkańska obejmuje obszar o długości 80 kilometrów i 40 szerokości, jest na nim ponad 30 wiosek z kapliczkami. Wśród pięciu misjonarzy jest po dwóch Polaków i Włochów oraz zakonnik z Togo.
Rozmawiamy w rodzinnym domu o. Marka, przy ul. Studziwodzkiej w Bielsku. Ojciec zakonnika, pan Mikołaj, z ciekawością wsłuchuje się w opowieści syna. I chociaż nieobce są mu dalekie podróże - był na kontrakcie w Libii - chętnie odwiedziłby Afrykę.
- Do mojej parafii w Sabou nie jest daleko - o. Marka nie opuszcza poczucie humoru. - Lot z Paryża do Wagadugu (stolica Burkina Faso) trwa niespełna siedem godzin. Później 90 km jazdy autem lub na osiołku, na zachód. Wśród glinianych domów, suchych traw i rzadko porastających drzew. Drogą, przy której rezydują węże, skorpiony i komary przenoszące malarię.

Największym problemem mieszkańców Burkina Faso jest ustawiczny brak wody. Przez osiem miesięcy w roku trwa susza. Ludzie z Sabou muszą chodzić aż sześć kilometrów po wodę. Noszą ją w dzbanach lub zdobionych misach posadowionych na głowie. To tradycyjny w Afryce sposób noszenia napojów, owoców, ziarna.
- Woda w Afryce jest nie tylko matką życia, także symbolem okazywanej życzliwości - powiada o. Marek. - Gdy miejscowi po raz pierwszy podejmują gościa, dają mu wodę do picia. Podczas większych świąt przyrządzają niskoalkoholowe piwo (dolo) zrobione z afrykańskiego zboża mil. Jest to roślina o ziarnach podobnych do gorczycy, w Polsce nieznana. Wódki i wina nie robią.
Misjonarze nie piją miejscowej wody, mogłaby wywołać rewolucję w żołądku. Natomiast kilka łyków dolo nikomu nie zaszkodzi. Fermentacja piwna niszczy chorobotwórcze bakterie.
Przyjacielem o. Hryniewickiego w misji jest Michel Egah, zakonnik z Togo. Sympatyczny franciszkanin - o rzucających się w oczy śnieżnobiałych zębach - dobrze mówi po polsku, przez dziesięć lat przebywał w Sanktuarium Maryjnym w Niepokalanowie. Drugi z Polaków uczestniczących w misji, o. Kazimierz Więsek, także pochodzi z Podlasia. Przez wiele lat był gwardianem Niepokalanowa.
- Językiem urzędowym w Burkina Faso jest francuski, ale miejscowi porozumiewają się w swoich narzeczach - opowiada bielski zakonnik. - Szacuje się, że ludność Burkina Faso używa ponad 60 lokalnych dialektów, głównie języka moore, związanego z ludem Mossi. W moore odbywają się nabożeństwa, głoszone są homilie. Chociaż znam już wiele potocznych zwrotów używanych przez lud Mossi, wciąż uczę się tego trudnego języka.

Msza afrykańska różni się od tradycyjnej, europejskiej. W czasie modlitwy wierni grają na swoich instrumentach, śpiew jest radosny, nie pobawiony gestów wyważonej rytmiki. W czasie świąt, przy okazji wizyty biskupa, odbywają się rytualne tańce. Radość przeplata się z okazywaną gościnnością. Także kościółek w Sabou nie jest podobny do naszego. Budynek zbudowany z cegieł wypalonych na słońcu - wewnątrz skromny ołtarz, ławki ulepione z gliny.
- Mossi to lud o wysokiej kulturze plemiennej, dbający o swoje stroje, wygląd zewnętrzny - podkreśla o. Marek. - Nawet w nazwie państwa zawarte są słowa "kraj ludzi uczciwych" (w innym tłumaczeniu:" kraj godności"). Nie mają elektryczności, cieszą się z posiadanego roweru, auto zaś jest dla nich rzadkością, luksusem.
Przeglądamy fotografie wykonane w parafii Sabou. Grupa czarnoskórych dzieciaków - nieliczni mają na nogach klapki, starszy chłopak ściska "pod pachą" wymarzone buty sportowe. Młoda kobieta trzyma dziecko w "foteliku" zrobionym z długiego ręcznika, przewieszonego przez ramię. Szczęśliwa, uśmiechnięta.
- Posiłek mają najczęściej wieczorem, raz dziennie. Do wieczerzy zasiadają po ciężkim dniu pracy w rolnictwie. Hodują owce, kozy, osły, świnie, uprawiają zbożowe poletka. Menu skromne - papka zrobiona z mąki mila, sorgo lub prosa, sosy przyrządzane z liści afrykańskich, czasem ryż. Wieprzowinę, pieczonego koguta czy jagnięcinę jedzą od wielkiego święta. Zastanawiałem się, dlaczego chłopcy noszą proce. Okazało się, że strzelają z nich do jaszczurek i innych mniejszych zwierzątek. Później jedzą je, nawet na surowo.

Życie codzienne mieszkańców Sabou skupia się wokół starszyzny. Senior rodu o wszystkim decyduje: na co wydać zarobione pieniądze, kogo wybrać na męża dla dorastającej dziewczyny, jakie tereny obsiać prosem, które przeznaczyć na wypas. Wśród animistów są związki poligamiczne - mężczyźni mają po kilka żon. U katolików jest to niedopuszczalne.
Po śmierci zakopują nieboszczyka nie opodal domu, bez trumny. Owijają ciało w kilim lub dywan. Tylko szef rodu (naba) ma przywilej spoczynku w "czterech deskach" i pogrzeb uroczysty.
Mieszkańcy parafii Sabou nic nie wiedzą o Polsce, powiada o. Marek. Jednak zapytani o narodowość papieża, odpowiedzą jednym głosem: "Jest Polakiem!" Kto wie, może za parę miesięcy bezbłędnie pokażą na mapie Bielsk Podlaski. To przecież tak blisko Paryża, a z miasta nad Sekwaną tylko siedem godzin lotu do Wagadugu...