Wyjaśniamy. Rozwód czy separacja?

Jeśli małżonkowie chcą zalegalizować faktyczny rozkład pożycia, bez rozwiązywania małżeństwa, sąd może orzec separację. Do uzyskania separacji wystarczy uznanie, że między małżonkami nastąpił zupełny, a nie jak to jest przy rozwodzie trwały i zupełny, rozkład pożycia.

Separacja oznacza uchylenie, lecz nie rozwiązanie małżeństwa. Osoby pozostające w separacji nie mają prawa wstąpić w nowy związek małżeński.

Takie rozwiązanie jest często dobrym wyjściem dla osób, które chcą od siebie odpocząć, a jednocześnie zabezpieczyć swój interes prawny. Separacja stanowi alternatywę dla tych, którzy z różnych względów, w tym religijnych, rozwodu nie akceptują.

Jednakże mimo wystąpienia zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego separacja nie może być orzeczona, jeżeli:

- wskutek separacji miałyby ucierpieć wspólne, małoletnie dzieci,

- z innych ważnych przyczyn orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (np. w przypadku ciężkiej choroby jednego z małżonków).

Sąd może na zgodne żądanie obu stron orzec separację. W takich przypadkach sąd z reguły poprzestaje tylko na przesłuchaniu małżonków. Takie postępowanie ma miejsce, jeżeli małżeństwo nie ma wspólnych dzieci.

Kto ponosi winę?

Orzekając separację i rozwód, sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.

Aby ustalić winę, sąd musi przeprowadzić postępowanie dowodowe, np. przesłuchać świadków.

Jeśli małżonek nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i znajduje się w niedostatku, wówczas może żądać od drugiego dostarczania mu środków utrzymania. Powinny one odpowiadać jego usprawiedliwionym potrzebom oraz możliwościom majątkowym i zarobkowym drugiego małżonka.

Co z dziećmi?

W wyroku orzekającym separację jak i rozwód, sąd rozstrzyga także o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi. Ponadto określa, w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Wykonywanie władzy rodzicielskiej można powierzyć jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków wobec dziecka.

Rozdzielność majątkowa

Wspólne dla rozwodu i separacji jest to, że powstaje pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkowa.

Najtrudniejsze jest w praktyce rozwiązanie kwestii wspólnego mieszkania. Sąd zawsze obowiązany jest w wyroku orzekającym separację zadecydować o sposobie korzystania przez małżeństwo z lokalu przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania.

Tylko wyjątkowo, gdy jedno z nich zachowuje się w sposób uniemożliwiający przebywanie pod jednym dachem, sąd na żądanie męża czy żony może nakazać eksmisję. Nie uzasadniają eksmisji scysje i nieporozumienia, jakie zwykle zdarzają się między małżonkami.

Sąd Najwyższy tłumaczy, że rażąco naganne postępowanie ma miejsce wówczas, gdy małżonek stale nadużywa alkoholu, wywołuje awantury i dopuszcza się aktów przemocy, stwarzając zagrożenie dla życia, zdrowia lub spokoju drugiego małżonka i innych członków rodziny.

Zarówno przy rozwodzie jak i przy separacji na zgodny wniosek stron sąd w wyroku może orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczania lokalu zamiennego.

Formalności

Pozew o separację lub rozwód należy złożyć w sądzie okręgowym. W sprawach tych miejscowo właściwy jest sąd, w którego okręgu małżonkowie mają wspólne miejsce zamieszkania.

Do pozwu należy dołączyć załączniki. Załącznikami są np.: akt małżeństwa, akty urodzenia wspólnych dzieci małżonków. Od pozwu o rozwód i separacje jest pobierana opłata stała w kwocie 600 zł.