Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Warto uczyć się myśleć

Artur Brzeziński z CEN w Białymstoku
Czytam, więc wiem
Czytam, więc wiem
Uczymy się chodzić, jeździć rowerem, pisać czy rozwiązywać równania z dwiema niewiadomymi. Nauczyciele skłaniają młodych ludzi do zapamiętywania i odtwarzania w określony sposób tysięcy informacji. Na naszej ścieżce edukacyjnej nie trafiamy jednak na zajęcia z nauki myślenia.

Może się wydawać, że myślenia uczymy się niejako w "międzyczasie". Myślimy i już. Rzeczywiście, ta umiejętność jest w pewnym sensie elementem naszego wyposażenia ewolucyjnego. Rozwijamy ją obserwując dorosłych, ucząc się poprzez doświadczenie, pewne procedury wpaja się w szkołach.

Od jakości naszego myślenia zależy jakość podejmowanych decyzji, ta zaś wpływa na jakość naszego życia. Rzadko zastanawiamy się, jak myślimy. Jaki wpływ na to mają emocje? Jakie przyjmujemy założenia? Czy bierzemy pod uwagę wszystkie czynniki? Co wiemy naprawdę, a co tylko nam się wydaje?

Wiele decyzji podejmujemy bezrefleksyjnie, kierując się tym, co robią osoby w podobnych sytuacjach, tym, co nam ktoś powiedział. W takim myśleniu idziemy na skróty - przekonania, stereotypy, przyzwyczajenia prowadzą nas od wyboru do wyboru. Ludzie zazwyczaj nie zastanawiają się głębiej na tym, co robią. To właściwa strategia w przypadku świata, który nie ulega zmianom i gdzie sprawdzają się wypracowane od dawna zachowania. Cechą współczesnej rzeczywistości jest zmienność i nieprzewidywalność.
Ukończenie szkoły nie gwarantuje, że podejmiemy pracę związaną z wykształceniem. Założenie lokaty w banku czy obiecującym wysokie zyski funduszu inwestycyjnym nie daje pewności zysków, czy nawet odzyskania swoich pieniędzy. W tej sytuacji nabiera znaczenia właśnie jakość naszego myślenia. Laureat Nagrody Nobla Daniel Kahneman pisze o myśleniu szybkim (intuicyjnym) i myśleniu wolnym (świadomym). Myślenie świadome to obserwowania procesów, jakie prowadzą nas do dokonania wyboru. Można tu wskazać dwa typy myślenia : myślenie krytyczne i myślenie twórcze. Oba uzupełniające się i użyteczne w różnych sytuacjach. Umiejętność myślenia krytycznego jest przydatna, gdy mamy dokonać wyboru spośród dostępnych możliwości. Wówczas gromadzimy dane na ich temat, analizujemy je, oceniamy, bierzemy pod uwagę własne przekonania, a następnie dokonujemy świadomego wyboru. Tak podjętą decyzję rozumiemy i możemy ją uzasadnić. Mamy też spore szanse, że będzie to dobra dla nas decyzja.
Licealista wybierając studia może kierować się tym, co powiedzieli mu rodzice, wybrali jego koledzy lub przeczytał na internetowym forum. Myśląc krytycznie zgromadzi informacje o uczelniach z różnych źródeł, pozna fakty i opinie, przeanalizuje możliwości stwarzane dla absolwentów, zastanowi się nad tym, co jest dla niego ważne, czego oczekuje i porówna to z ofertą różnych szkół.

Procedury myślenia twórczego warto stosować wówczas, gdy rzeczywistość nie oferuje atrakcyjnych dla nas rozwiązań. Ów licealista skończywszy studia znowu może wybierać spośród dostępnych ofert lub stworzyć coś nowego. Kariery Steve'a Jobsa (twórcy iPhona) czy Marka Zuckerberga (twórcy Facebooka) są właśnie przykładem efektywnego twórczego myślenia.

Nie myślisz krytycznie, gdy:

Kierujesz się w swoich wyborach zasadami "bo inni tak robią", "bo tak zawsze się postępuje", "Bo tak wypada robić, mówić"
Dokonujesz wyborów bez sprawdzenia informacji
Do sformułowania opinii wystarczy ci tylko jedno źródło informacji
Podejmując decyzję nie zastanawiasz się nad wszystkimi konsekwencjami
Przed dokonaniem wyboru nie rozważasz wszystkich możliwości
Nie wiesz, dlaczego tak postąpiłeś
Trudno jest ci odróżnić swoje uczucia od myśli
Nie potrafisz uzasadnić swoich wyborów nawet przed sobą samym
Zgadzasz się z innymi tylko dlatego, że są autorytetami

Myślisz krytycznie, gdy:

Sprawdzasz fakty
Korzystasz z różnych źródeł informacji
Potrafisz odróżnić fakty od opinii
Porównujesz pomysły, możliwości
Rozważasz różne sposoby działania
Zastanawiasz się nad konsekwencjami swoich wyborów
Dajesz sobie czas na podjecie decyzji
Potrafisz uzasadnić swoje wybory
Dostrzegasz wpływ swoich przekonań i przyjętych założeń na analizowane wybory
Potrafisz dostrzec wpływ przeżywanych emocji na podejmowane decyzje
Podajesz w wątpliwość "oczywistości"

Rozpoczynamy nowy cykl informacyjny "Efektywne myślenie"

Kierujemy go przede wszystkim do uczniów i nauczycieli. Powstał on dzięki współpracy z Centrum Nauczycieli w Białymstoku. Dziś pierwsza publikacja z cyklu, czyli "Czy myślisz, jak myślisz?". Dowiecie się z niej, czym jest myślenie bezrefleksyjne oraz myślenie krytyczne i twórcze. - Warto, aby uczenie się nie było tylko zapamiętywaniem faktów, liczb, dat i nazwisk, lecz pomagało także w kształtowaniu umiejętności samodzielnego myślenia - uważa Artur Brzeziński, doradca w Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku. - W dorosłym życiu właśnie niezależne myślenie jest szansą dla młodych ludzi na znalezienie takiej drogi życia, która będzie zgodna z ich oczekiwaniami i możliwościami, a nie z rozwiązaniami narzuconymi lub tylko sugerowanymi przez innych.

Warto pamiętać też, że inteligencja jest tym, z czym się rodzimy, natomiast umiejętności myślenia musimy się już nauczyć. Kolejne teksty z cyklu będą poświęcone właśnie uczeniu się myślenia. Już w przyszły czwartek ukaże się tekst "Czy czarne jest zawsze czarne, a białe białe?". Poznacie ideę krytycznego myślenia oraz jego zasady i korzyści, jakie daje.
Cykl to element naszej kampanii "Czytam, więc wiem". Można o niej przeczytać w naszych serwisach internetowych: www.poranny.pl/wiem oraz www.wspolczesna.pl/wiem. (jsz)

Czytaj e-wydanie »

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na poranny.pl Kurier Poranny