Wakacje pluszaka, seksturystyka. Sprawdź sposoby spędzania wakacji.

- Gdybym swojemu pradziadkowi na początku ubiegłego wieku zakomunikował, że zamierzam wybrać się na tydzień nad Morze Czerwone, nie uznałby tego pewnie za pomysł godny poparcia.
Rafał Kruszka (socjolog turystyki, doktorant w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu): Bez wątpienia, przede wszystkim dlatego, że w tamtych czasach sama podróż w obie strony zajęłaby panu pewnie co najmniej miesiąc, a poza tym nad Morzem Czerwonym nie znalazłby pan wówczas nawet namiastki dzisiejszego sektora turystycznego. Transport kolejowy nadal w wielu krajach był w powijakach, motoryzacja i lotnictwo dopiero się rodziły. To, że egipskie plaże są dla nas na wyciągnięcie ręki, zawdzięczamy postępowi cywilizacyjnemu.

- Ale mój pradziad mieszkał blisko morza, a jednak na próżno by szukać zdjęć ze spacerów po plaży.
- Pamiętajmy, że turystyka na początku była wyróżnikiem statusu społecznego, a czas wolny był bardzo ograniczonym dobrem. Jeszcze w połowie XIX wieku przeciętny człowiek pracował około 90 godzin w tygodniu. Płatny urlop dla większości był marzeniem. Dostatek czasu wolnego dla większości Europejczyków i Amerykanów jest zdobyczą lat 50. ubiegłego stulecia. Wówczas pojawiła się też możliwość spędzenia kilkunastu dni poza domem a za tym poszedł ogromny rozwój masowej turystyki.
W Polsce ten proces nastąpił nieco później, a z prawdziwym boomem mamy do czynienia dopiero w latach 70., gdy 14 milionów Polaków wyjeżdża turystycznie, choć zaledwie 2 proc. turystów miało szczęście wyjechać poza obóz socjalistyczny. Swobodna turystyka zagraniczna zaczęła się w praktyce dopiero 20 lat temu.

- Ilu Polaków wyjeżdża za granicę?
- Z tym jest problem. Mówi się o 50 milionach wyjazdów rocznie, ale aż 40 procent kilkudniowych wyjazdów, to wyjazdy do rodziny i powstaje pytanie, czy można tu mówić o turystyce.
Nie ma dobrej statystyki - nawet World Tourism Organization w swoich danych pomija nierejestrowane kwatery i turystów wypoczywających pod namiotem. Więc gdy WTO podaje że liczba wszystkich wyjazdów turystycznych na świecie wynosi 850 milionów (rok 2009), bez wątpienia jest to liczba niedoszacowana. Prognozy na 2020 rok zakładają, że liczba wyjazdów turystycznych na świecie będzie wynosić 1 miliard 400 milionów.

- Gdzie w tym roku Polacy pojadą na wakacje?
- W tym roku Polacy będą mieli spory problem, bo tanie egzotyczne miejsca wypoczynku, które opanowali ze względów politycznych nie będą w pełni bezpieczne . Oczywiście wielu turystów zaryzykuje, ale przypuszczam, że bardziej niż zwykle oblężony będzie Bałtyk. Częściej będziemy też wyjeżdżać do Europy Zachodniej. Zamożniejsi klienci wybiorą Azję i Pacyfik, ale również Antarktydę, Indie czy Arabię Saudyjską.

- Powiedz mi dokąd wyjeżdżasz, a powiem ci kim jesteś…
- W coraz większym stopniu to powiedzenie jest aktualne. Polskiej elity nie zastanie pan już w miejscach masowej turystyki, bo wyjazdy do Tunezji czy Egiptu przestały być wyznacznikiem prestiżu. Część ludzi w ogóle nie wyjedzie na wakacje - niektórzy dlatego, że zabraknie im pieniędzy, inni nie mają po prostu na to czasu. Ogólnie jednak w dobrym tonie jest wyjeżdżać na wakacje.

- Jeśli jestem pracownikiem korporacji średniego szczebla, gdzie powinienem zaplanować wakacje?
- Korporacje coraz częściej korzystają z zagranicznych wyjazdów, aby łączyć wypoczynek i motywowanie pracowników. Korzystają więc z ofert aktywnego wypoczynku. Jedno z biur z Wrocławia organizuje wyjazdy do Maroka, gdzie pracownicy korporacji mogą wymalować salę dzieciom z sierocińca lub wyremontować szkołę, a przy okazji wypocząć i wziąć udział w konferencji.

- Kto w takim razie wypełnia plaże nad polskim morzem?
- A to jest socjologiczny fenomen, bo nad Bałtykiem znajdziemy przekrój polskiego społeczeństwa. W jakimś stopniu wypoczynek nad morzem jest w Polsce uwarunkowany historycznie - jeździmy nad morze, bo tak spędzali urlopy nasi rodzice. Ale i tu nie ma oczywiście równości. Czymś innym będzie wypoczynek w Mielnie i w Juracie, jeszcze inną grupę turystów znajdziemy w Dąbkach.

- W którym kierunku powędrujemy w najbliższych dziesięcioleciach?
- Już dziś widać nowe turystyczne hity - ostatnim jest Bułgaria, w której nacieszyć się można słońcem za ułamek kwoty, którą musielibyśmy zapłacić we Francji. W kolejce jest także Ukraina.
Liczba kierunków będzie się zwiększać, a i coraz dalej posuwać się będzie specjalizacja. Już pojawiają się oferty podróży dla homoseksualistów, albo wyjazdy nastawione na seksturystykę. Takie biura istnieją na Zachodzie od dawna i z powodzeniem funkcjonują.. Mamy firmy wyspecjalizowane w turystyce szkolnej albo religijnej. Coraz więcej firm nastawia się na małe grupy turystów i bardzo egzotyczne cele podróży. Oferta będzie bez wątpienia coraz bogatsza.

Turystyka jest jedynym sektorem światowej gospodarki, który od lat 50. ubiegłego stulecia odnotowuje przyrost. Od kilkudziesięciu lat tempo wzrostu wynosi 5-6 proc. Jedynym rokiem, który stanowi wyjątek od tej reguły był 2009, gdy sektor turystyczny skurczył się o 4 proc. Ale już w ubiegłym roku wzrost osiągnął 4 proc. Prognozuje się, że do 2020 roku wzrost ten sięgać będzie co roku około 5-6 proc.

- Czyli opłaca się zainwestować w turystykę.
- Oczywiście, bo rozwijać się będą nowe destylacje w Azji, Afryce i Ameryce Południowej, ale również w Europie. Choć Polska straciła na atrakcyjności jako tani kraj, to fachowcy przewidują, że przy odpowiedniej promocji i organizacji można jeszcze zwiększyć obroty na turystyce nawet o 100 procent.
Jeśli 70 procent gospodarki w wysokorozwiniętych krajach stanowi sektor usług, to od 6 do 10 procent zatrudnionych w tym sektorze ludzi pracuje na potrzeby turystów. Średnia globalna mówi o trzydziestoprocentowym udziale sektora usług turystycznych w skali całego sektora usług, a istnieją kraje zwane monokulturami turystycznymi (np. Malediwy), w których odsetek osób zatrudnionych w turystyce ogółu w skali kraju wynosi nawet 80 procent.

- Niebawem nie będzie już ludzi, którzy nie byli za granicą.
- Niekoniecznie. Na przykład ponad połowa dorosłych Włochów nigdy nie była za granicą, we Francji 45 proc. mieszkańców nie przekroczyło granicy. Możemy więc założyć, że w Polsce ten odsetek będzie jeszcze wyższy. Zresztą turystyka to niekoniecznie podróże ludzi (śmiech).

- ???
- Turystyka zwierząt rozwija się od wielu lat. Podczas wyjazdowych turnusów psy mają np. dostęp do basenu, program rekreacyjny, zabawy grupowe itd. Ostatnio bardzo popularna jest turystyka pluszaków.

- Pluszaków?!
- Tak, dwóch studentów z Berlina z początku potraktowało to jako happening, a dziś prowadzą regularną firmę turystyczną. Pluszaki mogą zwiedzić m.in. Berlin, Paryż i Londyn. Podróżują po mieście, a fotograf robi im zdjęcia. Pod koniec wycieczki każdy właściciel pluszaka otrzymuje album z podróży. Okazuje się, że klientami są przede wszystkim młodzi, dobrze zarabiający ludzie, którzy sami nie mają czasu na takie wakacje. Ostatnio firmie z Berlina wyrosła konkurencja, która organizuje pluszakom podobny wypoczynek, ale w jeszcze bardziej ekskluzywnych warunkach.