Tykocin - Miasteczko z klimatem

Pentowo (niedaleko Tykocina) - znane jako Europejska Wioska Bociania. Takie wyróżnienie może otrzymać tylko jedno miejsce w kraju. Nazwę przyznaje niemiecka Fundacja Europejskiego Dziedzictwa Przyrody EURONATUR. Dworek Pentowo nad Narwią to zaledwie jedno gospodarstwo, na które składają się stuletni szlachecki dwór oraz budynki gospodarcze. Niezwykła historia tego miejsca zaczęła się w 1991 roku po huraganie, który przeszedł nad Pentowem i okolicą. Na czubkach połamanych drzew zaczęły budować swoje gniazda bociany białe. Później ptaki zbudowały gniazda we wszystkich możliwych miejscach - także na dachach i słupach.

Jarmarki historyczne, rekonstrukcje wydarzeń historycznych, festyny i święta żydowskie, koncerty organowe. Są dni, kiedy Tykocin - mimo że liczy zaledwie 2 tys. mieszkańców, tętni życiem.

- To najbardziej urokliwe miasto na Podlasiu - uśmiecha się Jan Maciejewski, kustosz Muzeum Kultury Żydowskiej w Tykocinie.

Kościół obok synagogi

I opowiada, że miasteczko ma bardzo interesujący układ urbanistyczno - przestrzenny oraz mnóstwo zabytków. Chociażby jedną z najsłynniejszych synagog w Polsce, a nawet w Europie. Zbudowano ją w 1642 roku. Jest to typowy przykład budowli synagogalnej w XVI i XVII wieku. W literaturze przedmiotu nazywana jest dziewięciopolówką, ponieważ sklepienie składa się z dziewięciu części.

Równie interesujący jest kościół zbudowany w późnym stylu barokowym, z przepięknymi obrazami Szymona Czechowicza, jednego z największych malarzy XVIII-wiecznych. Jego obrazy możemy oglądać np. na Wawelu, w Kościele Mariackim, w kościele św. Stanisława w Rzymie.

- Kolejną atrakcją Tykocina jest odbudowywany zamek - mówi Jan Maciejewski. - Była to forteca XVI-wieczna, powstała z inicjatywy ostatniego z Jagiellonów.

Przechowywano tu arsenał koronny, ale też słynny skarb króla Zygmunta Augusta. Kiedyś znajdowała się tu renesansowa biblioteka licząca około 4 tys. woluminów - jedna z najciekawszych w Europie. Każda książka była oprawiona w skórę, a na okładkach miała ekslibris Zygmunta Augusta.

Wśród dawnej kultury żydowskiej

Kiermusy (kilka kilometrów za Tykocinem) - w każdą pierwszą niedzielę miesiąca Dworek nad Łąkami organizuje Jarmark Staroci i Rękodzieła Ludowego. Można tu kupić wyroby rękodzieła ludowego - m.in. rzeźby, hafciarstwa, kowalstwa artystycznego, wikliniarstwa, pisankarstwa, a także antyki. W minionym roku na Czarciej Polanie przy Dworku nad Łąkami założono pierwszą prywatną hodowlę żubrów.

Tykocin to również reminiscencje byłego Sztetl.

- Znajdziemy tu domy z symbolami związanymi z kulturą mozaistyczna, czyli żydowską - mówi Jan Maciejewski.

Jest również interesujący cmentarz - najstarszy na Podlasiu, utworzony w 1522 roku.

- Czyli w tymże roku, w którym Olbrecht Kasztoł, właściciel w owym czasie Tykocina, wprowadził pierwszych dziewięciu Żydów do tego miasta - mówi kustosz.

W Tykocinie, w okresie I Rzeczpospolitej postawiono jeden z największych kahałów w Polsce, obejmujący wszystkich Żydów w promieniu 150 kilometrów.

- Przedstawiciele tegoż kahału zasiadali w sejmie żydowskim, który w Polsce istniał od czasów Stefana Batorego do roku 1764 - tłumaczy Jan Maciejewski. - To ewenement na miarę kontynentu europejskiego, ponieważ żadne inne państwo w owym okresie nie posiadało tego typu samorządowej instytucji.

Na nudę nie ma miejsca

W Tykocinie - zwłaszcza w sezonie - jest sporo imprez.

- Mamy tu bardzo aktywnie działające Narwiańskie Stowarzyszenie Krajoznawcze im. Zygmunta Bujnowskiego - mówi Jan Maciejewski.

W ramach tego stowarzyszenia działa Pospolite Ruszenie Ziemi Tykowskiej, organizowana jest inscenizacja zdobycia twierdzy tykocińskiej, są koncerty, odczyty.