Trwa ogólnopolski projekt promujący wolontariat wśród trudnej młodzieży. "Pomaganie innym może być drogą do lepszego życia"

„Naprawianie człowieka” i socjoterapia przez naukę pomagania innym – tak rozumiem ideę tego projektu. Skąd pomysł?
Joanna Brzosko: Wnioskodawcą i realizatorem projektu jest Towarzystwo Salezjańskie - Inspektoria (prowincja) pw. św. Stanisława Kostki w Warszawie. Księża Salezjanie prowadzą w kraju kilkadziesiąt placówek edukacyjnych, ośrodki wychowawcze i socjoterapeutyczne, w tym m.in. w Różanymstoku w powiecie sokólskim, gdzie odbył się pilotaż. Ich działalność skoncentrowana jest na młodzieży, głównie narażonej na wykluczenie społeczne, oraz na znalezieniu skutecznych narzędzi pomocy. Przez ostatnie 3 lata Towarzystwo realizowało różne projekty wolontariatu. Chłopcy z ośrodków wychowawczych i socjoterapeutycznych jeździli na oddział onkologii, gdzie po wyszkoleniu, świadczyli pomoc chorym dzieciom. Były też projekty na rzecz seniorów i na rzecz społeczności lokalnej. Po latach obserwacji, okazało się, że wolontariat jest najlepszym narzędziem angażowania młodego człowieka z problemami, ponieważ daje natychmiastowe efekty, feedback i poczucie sukcesu. Doświadcza czegoś niespotykanego w swoim życiu. Czuje, że przez te 15 minut rozmowy lub czytania książeczek chorym dzieciom komuś pomógł. Tak realnie.
Dlaczego to tak ważne?
Każdy miły gest, słowo podziękowania, uśmiech dziecka lub osoby starszej, daje młodemu człowiekowi poczucie, że jest ważny, potrzebny. To szczególnie istotne w przypadku osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Proces ich socjoterapii ukierunkowany jest na powolne i efektywne umożliwienie im powrotu do społeczeństwa. To nie jest łatwe, bo często są stygmatyzowani. Zaangażowanie w działania pomocowe pomaga im walczyć z „łatką” wychowanka ośrodka. Zaczynają być w świadomości społeczności lokalnej młodymi, pomocnymi ludźmi, którzy angażują się w wolontariat. Doświadczając podczas pobytu w ośrodku interakcji z drugim człowiekiem, który ich potrzebuje, mają poczucie, że są ważni.
Jaki jest cel projektu?
Naszym głównym celem jest przeciwdziałanie przyczynom popełniania czynów zabronionych przez nieletnich. Popularyzujemy ideę wolontariatu jako narzędzia pozytywnie oddziałującego na całe społeczeństwo. Chcemy zmienić stereotypowe postrzeganie osób dotkniętych wykluczeniem społecznym i mających problemy z prawem. Przede wszystkim jednak myślimy o wspieraniu młodzieży i o ich problemach – rozbudzamy pozytywną motywację do zmiany patologicznych nawyków i środowiska, zaszczepiamy w nich przekonanie, że pomaganie innym może być drogą do lepszego życia.
Skoncentrowałyśmy się na rozmowie o młodych ludziach, którzy już są na bakier z normami społecznymi i prawem. Ale nie tylko do nich skierowany jest projekt „Wolontariat drogą do praworządności?
Nasz projekt adresowany jest do osób powyżej 13. roku życia, w tym zarówno tych przebywających w placówkach wychowawczych, jak i uczniów szkół podstawowych oraz średnich. Organizujemy zajęcia profilaktyczne, spotkania edukacyjne, które mają promować ideę wolontariatu, ale też zwiększyć świadomość młodzieży, za co w ogóle odpowiadają prawno-karnie.
Na przykład?
Nasi prelegenci dostosowują tematykę do wieku słuchaczy: inna jest odpowiedzialność 13-latka, a inna 17-latka. Staramy się jednak pracować na przykładach wziętych z życia: od palenia papierosów w szkole, po funkcjonowanie w mediach społecznościowych, rozpowszechnianie cudzych zdjęć lub fałszywych treści w internecie.
Projekt ma też wspierać osoby dorosłe, prawda?
Zgadza się. Stworzyliśmy program szkoleniowych dla pedagogów na temat tego, jak pracować z trudną młodzieżą, jak wdrażać program wolontariatu. Prowadzimy także cykliczne warsztaty dla rodziców, które pozwalają zwiększyć ich kompetencje rodzicielskie. Między innymi w tym celu uruchomiliśmy pięć ośrodków wsparcia, w których można uzyskać bezpłatną kompleksową pomoc w zakresie psychologii, psychoterapii, socjoterapii, terapii uzależnień, konsultacji prawnych - oczywiście głównie skoncentrowanych na prawie karnym, na postępowania w sprawach nieletnich, na prawie rodzinnym i opiekuńczym. Ośrodki działają w Warszawie w Łodzi. Ełku, Tolkmicku i w Różanymstoku, ale jeśli jest potrzeba nasi specjaliści przyjeżdżają również do Białegostoku. Przez ten rok funkcjonowania projektu na terenie całej Polski zrealizowaliśmy ponad trzy tysiące godzin wsparcia specjalistycznego.
Do kiedy będą trwały te działania?
Do 2025 roku. Jest to projekt pięcioletni, który wygrał w konkursie Ministerstwa Sprawiedliwości. Dofinansowanie pochodzi z Funduszu Sprawiedliwości, dokładniej Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. W trakcie projektu realizujemy także badania naukowe w zakresie analizy przyczyn popełniania czynów zabronionych przez osoby nieletnie i oddziaływania wolontariatem w celu przeciwdziałania przestępczości młodzieży. Efektem, mam nadzieję, będzie ogólnopolski program edukacyjno-wychowawczy.
Jak się można do Państwa zgłosić?
Poprzez numer telefonu 690 389 333 (numer wspólny dla wszystkich ośrodków), wysyłając e-mail lub wypełniając formularz on-line. Dane kontaktowe podany są na naszej stronie internetowej wolontariat.salezjanie.waw.pl oraz na facebooku „Wolontariat drogą do praworządności”.
Kiedy należy zacząć przygodę z wolontariatem?
Aktywne przeciwdziałanie „społecznemu wykolejeniu” należy rozpocząć od najmłodszych lat. Naszym zdaniem najlepszą spośród dostępnych metod pozytywnego oddziaływania na osoby zagrożone wykluczeniem społecznym i kształtowania zachowań społecznie pożądanych jest właśnie wolontariat. Wśród wychowanków salezjańskich występowała duża korelacja pomiędzy uczestnictwem w zajęciach dodatkowych, a ich zachowaniem. Ale te same argumenty przemawiają za organizacją czasu pozalekcyjnego dla dzieci, które nie przejawiają jeszcze problemów wychowawczych. Koncentrowanie się wyłącznie na telefonie komórkowym lub siedzeniu przed komputerem także sprzyja patologizacji społeczeństwa, ponieważ wiąże się z zaburzeniem relacji społecznych. Warto rozbudzić w młodzieży motywację do działania, zachęcić do zmiany, wyjścia z domu, odcięcia się od problemów życia codziennego..
Do jakich form wolontariatu Państwo zachęcacie?
Jest wiele organizacji pozarządowych, które zajmują się wolontariatem, a wybór jego rodzaju zależy od interesariuszy. Chętnie pośredniczymy we współpracy, choć sami nie organizujemy wolontariuszy. Co chciałam jednak podkreślić, wolontariat mylnie może się wielu osobom kojarzyć z obciążeniem wewnętrznym. Ja tak nie uważam. To nie musi być emocjonalnie trudne, ale też radosne doświadczenie. Poza działalnością społeczną w hospicjach, w szpitalach, schroniskach dla zwierząt, może to być pomoc osobom samotnym czy starszym przy odśnieżaniu, przygotowaniu opału na zimę, lub przy organizacji wydarzeń kulturalnych, festynów, eventów, festiwali. To daje młodzieży możliwości rozwoju i zdobywania nowych kompetencji.