Szkoła bez przemocy: Europejski Kongres Przeciwdziałania Przemocy Szkolnej

Na zaproszenie programu Szkoła bez przemocy wielu naukowców i praktyków, polityków, działaczy społecznych, nauczycieli i pedagogów debatowało na temat sposobów przeciwdziałania agresji w szkołach. Wśród nich Eric Debarbieux, profesor pedagogiki Uniwersytetu w Bordeaux, który kieruje Międzynarodowym Obserwatorium Przemocy Szkolnej.

Jak w efektywny sposób zwrócić uwagę społeczeństwa oraz władz lokalnych na zjawisko przemocy w szkole?

Eric Debarbieux: Istnieje pewna wiedza na temat konsekwencji pospolitej przemocy w szkołach. Trzeba sobie na przykład przypomnieć, że dręczone dziecko w szkole jest czterokrotnie bardziej narażone na podjęcie próby samobójczej. Ponadto, według badań FBI, 75 procent sprawców strzelanin w szkołach w Stanach Zjednoczonych było wcześniej dręczonych. Następnie te osoby przychodziły do szkoły uzbrojone w obronie własnej, później - żeby się zemścić. Więcej niż jeden na pięciu uczniów, którzy wagarują, nie wraca do szkoły ze strachu przed przemocą. Koszt psychologiczny, społeczny, konsekwencje pod względem zdrowia publicznego są zatem istotne. Walka z przemocą w szkole jest koniecznością edukacyjną i ekonomiczną.

W jaki sposób diagnozować problem przemocy w konkretnej szkole? Jak zacząć? Co należy uczynić w pierwszej kolejności?

- Badania wiktymizacji, które się mocno rozwinęły na poziomie międzynarodowym są najpewniejszą drogą. Nie należy zadowalać się opisem sytuacji wykonanym przez osoby dorosłe. Dorośli nie wiedzą wszystkiego, natomiast ofiary noszą w sobie wstyd. Międzynarodowy standard ewoluuje coraz bardziej w kierunku bezpośredniego przeprowadzania wywiadów z dziećmi, z młodzieżą oraz z personelem na temat tego, co zaszło. Przypomnijmy sobie zdanie nauczyciela z Nowego Jorku Geoffreya Canadea: "Dzieci są najlepszymi ekspertami w dziedzinie przemocy". O tak, one wiedzą gdzie nie należy chodzić, na czym polega ich cierpienie i ich problemy. Powinniśmy nauczyć się ich słuchać.

Dlaczego niektóre radykalne posunięcia władz, takie jak monitoring, czy bramki wykrywające metale mogą przynieść szkodę?

- Wszystko to, co stygmatyzuje społeczności z problemami, wszystko to, co jest elementem napiętnowania społecznego, wszystko to, co odcina szkołę od wspólnoty, idzie w złym kierunku. Nie należy się pozbawiać jedynych potencjalnych sprzymierzeńców: rodziców, mieszkańców. Dokładne badania naukowe pokazały, że w systemach pozbawionych takich sprzymierzeńców obserwujemy wzrost przemocy.

Czym jest mikroprzemoc i dlaczego radzenie sobie z nią jest tak istotne?

- Same pojedyncze agresywne zachowania tj. przepychanie, skaleczenia, nie są tak istotne, ale kiedy mamy do czynienia z wielokrotną drobną przemocą, która zawsze spada na te same ofiary, wówczas znajdujemy się w niebezpiecznym systemie, któremu należy położyć kres. Należy odrzucić codzienną opresję, prawo silniejszego, które znajduje odzwierciedlenie nie tylko w brutalności, ale również w odrzuceniu. Ważne jest, aby odrzucić powtarzalność ucisku.

Program Szkoła bez przemocy prowadzi "Kurier Poranny" wraz z Fundacją Orange. Partnerem Programu jest Wydawnictwo Pedagogiczne Operon. Partnerem Honorowym jest Prezydent RP.