Synagoga w Tykocinie musi zostać wyremontowana

Rocznie tykocińską synagogę odwiedza prawie 60 tysięcy turystów z całego świata. Jednak ten cenny zabytek wymaga kapitalnego remontu.

- Elewacja była odnawiana ostatnio prawie 20 lat temu. Konieczna jest też wymiana pokrycia dachu oraz okien - mówi Andrzej Lechowski, dyrektor Muzeum Podlaskiego, do którego należy synagoga.

Zakres prac został już uzgodniony z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Powstały jednak wątpliwości dotyczące kolorów elewacji.

- Podczas renowacji chciałbym przywrócić historyczne, pierwotne barwy. Konserwator zalecił, by ściany były białe. Uważam, że pierwotnie wcale takie nie były - mówi Andrzej Lechowski.

Przyznaje jednak, że w źródłach historycznych nie ma żadnych wzmianek o kolorystyce synagogi. Na przedwojennych zdjęciach nie widać też, by była jednolicie biała.

By wyjaśnić te wątpliwości, zlecono badania pigmentu elewacji. Przez rok prowadzili je naukowcy z Torunia. Z różnych części ścian pobrali osiem próbek.

- Odkryto kolory: łososiowy, pistacjowy oraz szary z odcieniem błękitu - wylicza Andrzej Lechowski.
Były to pierwsze takie badania w historii tykocińskiej synagogi. Jak podkreśla dyrektor Muzeum Podlaskiego, są one interesujące i ważne, bowiem udało się ustalić pierwotną kolorystykę elewacji budynku. Warstwy farb znaleziono bowiem w tynkach pochodzących z przełomu XVII i XVIII wieku.
Dziś z efektami badań zapoznają się eksperci z dziedziny sztuki, między innymi, profesor Stanisław Stawicki, wybitny specjalista, autor kilkudziesięciu publikacji, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W latach 60. i 70. ubiegłego wieku prowadził on pierwszą konserwację wnętrza synagogi.

Andrzej Nowakowski, podlaski konserwator zabytków, też czeka na tę opinię ekspertów. Jest skłonny zmienić swoje stanowisko w sprawie barwy.

- Kolor ustalą fachowcy. Nie będę przeciwny ich decyzji - zapewnia Andrzej Nowakowski.
Jeszcze nie wiadomo, kiedy mogłaby się rozpocząć renowacja synagogi. Na razie jest przygotowywana pełna dokumentacja oraz kosztorys inwestorski. Muzeum Podlaskie zamierza starać się o fundusze z zewnątrz.

Zbudowana w I połowie XVII wieku

Synagoga w Tykocinie to druga co do wielkości i jedna z najstarszych w Polsce. Została zbudowana w 1642 roku na miejscu starszej, drewnianej bożnicy. W XVII i XVIII wieku stanowiła wielki żydowski ośrodek intelektualny. W czasie II wojny światowej hitlerowcy urządzili tutaj magazyny.

W latach 1974-1978 przeprowadzono gruntowny remont i konserwację. Od 1977 roku znajduje się tutaj Muzeum Kultury Żydowskiej.