Sybiracy: "Nas, sybiraków, nie należy uczyć historii."

Z Tadeuszem Chwiedziem, prezesem Związku Sybiraków, rozmawia Marzanna Łozowska:

Kurier Poranny: W tym roku Marszowi Żywej Pamięci Polskiego Sybiru towarzyszy szczególna atmosfera. Jeszcze nigdy w naszej najnowszej historii nie mówiono tyle o 17 września 1939. Jak Sybiracy odebrali dyskusję na ten temat i komentarze rosyjskie?

Tadeusz Chwiedź: Nas, sybiraków, nie należy uczyć historii. My dobrze wiemy, co kryło się za paktem Ribbentrop - Mołotow. I pamiętamy o milionie trzystu pięćdziesięciu deportowanych w głąb ZSRR, gdzie przeżyli gehennę. Tyle co najmniej ich było, co trzeci nie wrócił. Dlatego chcemy dawać świadectwo młodym. Nie dziwię się jednak, że napływające z Rosji komentarze na temat 17 września padają czasami na podatny grunt. W kwietniu tego roku przeczytałem badania przygotowane na zlecenie polskiej telewizji i dowiedziałem się, że 70 procent młodych Polaków w ogóle nie wie, co kryje się za datą 17 września 1939 roku.

Białystok stał się w rzeczywistości jedyną kolebką tej pamięci. Czy w wystarczający sposób wykorzystujemy to jako miasto? W Polsce o tym wiedzą, ale na świecie?

- My tu, w Białymstoku, nawet nie zdajemy sobie sprawy, że wiedzą. Nie ma większej patriotycznej i religijnej uroczystości w kraju. W żadnym innym mieście nie zbierze się 10, a nawet 12 tysięcy ludzi, aby pokłonić się przed dramatycznym losem Polaków, a potem być na mszy. Marsz Żywych jest podobną formą edukacji młodzieży, ale pod względem liczby uczestników nie ma porównania z tym, który organizuje Związek Sybiraków. W tym roku też spodziewamy się, że na uroczystościach będzie ponad 10 tysięcy ludzi.

Na pewno nie mniej niż w ubiegłym roku. I odpowiem też na pani pytanie, czy świat o tym wie. Tak, bo przyjadą do Białegostoku delegacje z Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi i Ukrainy. Ale będziemy też mieli gości ze Stanów Zjednoczonych. W sumie z zagranicy dotrzeć ma ponad trzysta osób. Zjadą także sybiracy z całego kraju. Kiedy potem nasi goście wyjeżdżają z Białegostoku, mówią: Słyszeliśmy, że coś takiego jest, ale trzeba przyjechać do Białegostoku i zobaczyć to na własne oczy. I nie jest to marsz tylko zesłańców, starszych już ludzi, którym dzisiaj ciężko przejść te 3300 metrów. Z nami idą dzieci i młodzież, bo o to tylko nam chodzi, żeby przypominać, uczyć.

Jak Pan myśli, czy przyjdzie taki czas, że sybiracy spotkają w czasie białostockiego marszu młodzież z Rosji?

- Nie sądzę, że stanie się to za rok, a to będą szczególne obchody, bo X marsz i 70. rocznica czterech wywózek na Wschód. Potrzeba więcej czasu. Ale ja myślę, że sybiracy jeszcze tego doczekają. My cały czas mamy taką nadzieję.